Ons taal

Die woord “vergewe” is interessanter as wat op die oog of oor af lyk of klink. Dis duidelik dat dit ’n morfologiese kompleks is: Dit bestaan uit meer as een morfeem. Ons ontleed dit as “ver-” + “-gewe”. ’n Wisselvorm is “vergeef” As woord bestaan “gewe” nie in Afrikaans nie; daarom noem ons dit ’n allomorfiese afhanklike stam. Dieselfde geld die werkwoordelike stam “-geef”. Dis duidelik dat hierdie stamme spruit uit die Nederlandse werkwoord “geven”, wat in Afrikaans vertaal kan word deur “gee”. Daar is egter wel ’n (verouderde) naamwoord “geef” in Afrikaans, wat “gif” (soos in “vergiftig”) beteken. Die voorvoegsel “ver-” is minstens vyfvoudig homonimies in Afrikaans. Dít beteken dat daar eintlik minstens vyf voorvoegsels “ver-” bestaan wat toevallig vormlik identies is, maar wat in betekenis volledig verskil. “Ver-1” kom voor in woorde soos “verdruk”, “vergroei” en “verdraai”, en dra die betekenis “beskadig of vernietig deur te ...”. “Ver-2” kom voor in woorde soos “verafrikaans”, “verduidelik” en “verdamp”, wat die neutrale betekenis “maak (tot) ...” dra. “Ver-3” tree op in woorde soos “verdryf”, “verjaag” en “verplant”, wat die betekenis “verplaas deur te ...” dra. “Ver-4” benadruk ’n betekenisaspek van ongewenstheid, soos in “verag”, “veroorsaak” en “verarm”. “Ver-5” word ’n kategorie-neutrale voorvoegsel genoem, wat ook geen betekenis tot die woord toevoeg nie, maar wat die betekenis van die stam versterk of die resultaat van ’n handeling beklemtoon, soos in “verberg”, “vereer” en “verskuil”. Waar pas “vergewe” (en “vergifnis”) dan nou in? Meer hieroor volgende keer.Prof. Herman BeyerVakgroep AfrikaansUniversiteit van Namibiëhbeyer@unam.na

Ons taal

Kommentaar

Republikein 2025-05-08

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

Ons taal

Kommentaar

Republikein 2025-05-08

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

MELD AAN

Advertensie