Ons taal

Valse vriende is woorde uit verwante tale met identiese of eenderse vorme, maar wat in betekenis verskil, dikwels in so ’n groot mate dat dit die taalgebruiker wat dink dat hulle ook in betekenis eenders is duur te staan kan kom.

’n Bekende voorbeeld is die woord “amper”: In Afrikaans dra dié woord die betekenis “byna”, terwyl dit in Nederlands die betekenis “net-net” dra. ’n Afrikaanse sin soos “Ek was amper te laat” dra dus presies die teenoorgestelde betekenis as die Nederlandse sin “Ik was amper te laat”. (Selfs Google Translate val hier in die valsevriendestrik!)

In ’n navorsingsprojek met kollegas aan die Universiteit Duisburg-Essen in Duitsland ondersoek ons egter “goeie vriende”. In sekere gevalle het uitdrukkings in Duits en Afrikaans eenderse vorme én betekenisse, terwyl die vorm van die Nederlandse ekwivalent heel anders daar uitsien.

Dit lyk dan in hierdie gevalle of Afrikaans en Duits “beter vriende” is as Afrikaans en Nederlands. Hieruit het die voorlopige hipotese gespruit dat Duits ’n groter invloed op die ontwikkeling van Afrikaans kon gehad het as wat tot nou toe algemeen aanvaar word. Ek volstaan met van die data wat ons ondersoek opgelewer het. In ’n volgende bydrae vertel ek meer.

D = Duits; N = Nederlands.

“Je doet maar” (N) = “Maak soos jy wil” = “Mach, was du willst” (D)

“het raam oopdoenen” (N) = “die venster oopmaak” = “das Fenster aufmachen” (D)

“een deur opendoen” (N) = “’n deur oopmaak” = “eine Tür aufmachen” (D)

“er niets mee te maken hebben” (N) = “niks daarmee te make/doen het nie” = “nichts damit zu tun haben” (D)

Prof. Herman Beyer

Vakgroep Afrikaans

Universiteit van Namibië

[email protected]