Onderwys – Die klostersisteem: Voldoen dit aan verwagtinge?

Een van die eerste take wat ná die vestiging van die Republiek van Namibië aandag moes kry, was die aanname van die Wet op Desentralisasie. Die wet op reël vir die afwenteling van gesag na die verskillende streke.

Die proses bestaan uit twee fases, naamlik delegasie en devolusie; ons is tans in die fase van delegasie. Desentralisasie is bedoel om aan alle inwoners, tot in die verste uithoeke van die land, deelname in besluitneming te waarborg.

Die proses van deelnemende besluitneming in onderwys is nog ’n stappie verder geneem deur die stigting van die skoleklostersisteem wat deur die Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) in die lewe geroep en geborg is. Die hoofdoel van die klostersisteem is doeltreffende skoolbestuur wat gerealiseer moet word deur verbeterde bestuurstelsels, goeie onderrig en leer, die ondersteuning van onderwysers en die bevordering van demokratiese deelname.

’n Skoolkloster bestaan uit vyf tot sewe skole onder die toesig van ’n klosterhoof. Onderliggend aan die hele konsep van ’n skoolklostersisteem is eerstens die erkenning dat demokratiese deelname ’n onafskeidbare deel van die desentralisasie diskoers is en tweedens dat diegene wat by skoolbestuur betrokke is, die mees ingeligte besluit moet kan neem.

Hoe goed werk die stelsel in Namibië? Nog belangriker, is daar duidelike bewyse dat ons al die “beloofde” vrugte pluk? In hul navorsingstuk, Decentralization and School Management in Namibia: The ideologies of Education Bureaucrats in Implementing Government Policies (2012), rapporteer Herta Pomuti en Everard Weber dat die skoolklostersisteem nie juis aan al die verwagtinge voldoen nie. Eerstens is bevind dat die inisiatief wat nodig is om dit suksesvol deur te voer, nie altyd beskikbaar is nie. Inspekteurs, skoolhoofde en klosterhoofde is meer ywerige implementeerders van hoofkantoorbeleid en uitvoerders van streekkantoorinstruksies as wat hulle soekers is na oplossings vir probleme en versperrings. Geen bewyse van strategiese werkswyses is gevind nie en daar is verwag van hoof- en streekkantore om oplossings vir probleme te voorsien. Verder het die navorsers min bewyse gevind van gedeelde besluitneming en kollektiewe probleemoplossing.

Die navorsing wys ook duidelik dat sommige kringinspekteurs nie die essensies van die klostersisteem verstaan nie. Van hulle het ook onder die indruk verkeer dat dit “onproseduurlik” is om gesag met klosterhoofde te deel. Dit was nie noodwendig ’n geval van hoofvaardigheid nie, maar ook een van ’n uiterste gebrek aan kennis en begrip.

Verder is dit duidelik dat sommige klosterleiers aangestel is sonder dat daar na hul leierskap en bestuursvermoë gekyk is. Vergaderings is belê en dit is van onderwysers verwag om met opsies, hoe om skoolbestuur te verbeter, vorendag te kom, sonder dat enige riglyne voorsien is en sonder dat hulle by skoolbestuur by hul standplase betrokke is. Van spanwerk (kollektiewe probleemoplossing en samewerkende bestuur) was daar weinig sprake.

Hierdie navorsing is ’n moet-lees vir alle streekdirekteure, inspekteurs, klosterhoofde en skoolhoofde. Die vraag is wat is die huidige stand van sake? Bitter min inligting van die klostersisteem kom ooit tot die aandag van die publiek en dit is bitter moeilik om dit te beoordeel.

Nou, 12 jaar ná Pomuti en Weber, is ’n nuwe studie nodig om te sien of die stelsel werklik bydra tot die bevordering van kwaliteitonderwys.

– [email protected]

* Rubrieke, meningstukke, briewe en SMS’e deur lesers en meningvormers weerspieël nie noodwendig die siening van Republikein of Namibia Media Holdings (NMH) nie. As mediahuis onderskryf NMH die etiese kode vir Namibiese media, soos toegepas deur die Media-ombudsman.