Raadslede bly (steeds) buite grense van plaaslike owerhede

Sommige lede van plaaslike owerhede en streekrade ontduik glo die regering al dekades lank deur buite die grense van die kiesafdelings te bly waarvoor hulle verkies is om inwoners te dien.

’n Ondersoek deur Network Media Hub (NMH) het aan die lig gebring hoe sommige lede van plaaslike owerhede en streekrade dokumentasie van verblyf tydens die keuringsproses voorlê en wat nie hul tuiste is wanneer hulle tot die amp verkies word nie.

Met verwysing na kandidate vir streekrade, dien sommige die adres van hul nedersettings in, maar hulle bly meestal in stedelike woonbuurte, wat dit ’n netelige kwessie vir die regering maak om teen hulle op te tree.

Die minister van stedelike en landelike ontwikkeling, Sankwasa James Sankwasa, het verlede week die plaaslike owerheid op Omuthiya opdrag gegee om sy voormalige burgemeester en huidige lid van die bestuurskomitee, Johannes Ndeutepo, te dwing om geld terug te betaal wat hy ontvang het terwyl hy nie in die dorp gewoon het nie.

Sedert verlede jaar het NMH ’n reeks berigte gepubliseer oor hoe Ndeutepo aan die burgemeesterspos vasklou terwyl hy permanent in Windhoek werksaam is.

Ndeutepo het artikel 13(1)(h) van die wet oortree wat raadslede verplig om in die gebied te woon waar hulle verkies is. Die wet bepaal dat indien ’n persoon versuim om dit te doen, hy of sy uit die amp moet tree.

Verskeie pogings om die voormalige minister van stedelike en landelike ontwikkeling, Erastus Uutoni, te kry om op te tree in reaksie op klagtes in hierdie verband deur die publiek en mederaadslede, was onsuksesvol. In ’n stadium het Ndeutepo selfs vir Uutoni in die openbaar uitgedaag om hom uit sy amp te verwyder.

Sankwasa is egter vasbeslote om te verseker dat plaaslike owerhede en streekrade aan die wet voldoen. Hy het dit duidelik gemaak dat Ndeutepo nie net uit sy amp verwyder moet word nie, maar dat hy ook die geld moet terugbetaal wat hy van die raad ontvang het terwyl hy permanent in Windhoek werksaam was.

“Wanneer jy in ’n ander dorp woon as waar jy verkies is, ontneem jy die mense van dienste. Hulle moes iemand anders verkies het. Wie gaan hierdie dienste lewer as jy nie daar is nie?” het Sankwasa in ’n onderhoud met NMH gesê.

Ndeutepo is egter nie die eerste raadslid in Namibië se geskiedenis om buite die grense van ’n plaaslike owerheid of kiesafdeling te bly waar hy verkies is nie.

Namibië se huidige ambassadeur in die Verenigde State van Amerika, Margaret Mensah-Williams, wat die raadslid vir die Khomasdal-Noord-kiesafdeling was, het gedurende haar ampstermyn in ’n ander buurt in Windhoek gewoon.

Swapo se voormalige raadslid vir die Rundu- stedelike kiesafdeling, Michael Shikongo, het gedurende sy ampstermyn in Rundu se informele nedersetting Ndama, wat in die Rundu- landelike kiesafdeling is, gewoon totdat hy sy posisie in 2020 aan ’n onafhanklike kandidaat moes afstaan.

Twee raadslede van die Ondangwa-dorpsraad is ook onder skoot omdat hulle nie net in ’n ander dorp woon nie, maar ook in ’n ander streek.

Hulle is dié dorp se burgemeester, Paavo Amwele, en sy adjunk, Ester Auala, wat tans op Oniipa in die Oshikotostreek woon terwyl Ondangwa in die Oshanastreek is.

Die Ondangwa-dorpsraad het vandeesweek by navraag gesê ampsdraers gaan deur ’n nominasie- en stemproses van hul onderskeie politieke partye wat die bron is. As daar ’n probleem is, moet dit deur die nominerende politieke partye of verenigings hanteer word en nie deur die instelling aan die ontvangkant en in dié geval die raad nie.

“Al sewe van ons ampsdraers is kiesers soos geverifieer en geregistreer deur die Verkiesingskommissie van Namibië (ECN).

“Om hiervoor te kwalifiseer, moet jy vir ’n tydperk van 12 agtereenvolgende maande ’n inwoner van die betrokke dorp wees,” het die dorpsraad in reaksie gesê.

“Ons rekords wys dat al sewe van ons raadslede, insluitend die burgemeester, adresse ingedien het wat met ons eiendomswaardasierolle geverifieer is en al die adresse val binne die jurisdiksie van Ondangwa se dorpsgebied.”

Volgens die dorpsraad kan dit die redes wees waarom al sewe van sy raadslede geregistreerde kiesers in Ondangwa is en waarom hulle deur hul onderskeie politieke partye genomineer is om in die spesifieke portefeuljes te dien.

“Die raad is nie ’n ondersoekende instelling wat gaan ondersoek instel of dit inderdaad die geval is dat ’n individu by die gegewe adres bly nie.

“Ons raadslede word geensins beperk om eiendom elders te besit nie. Om iets te besit beteken nie dat jy hier woon nie, dit moet bewys word.

“Verder word die lys van kandidate deur die ECN aan die raad voorgelê. By implikasie word daar van alle genomineerde kandidate verwag om aan die wetlike vereistes soos uiteengesit in die relevante wetgewing te voldoen. Dit sluit residensiële kwalifikasies in wat deur beide die ECN en die nominerende politieke partye geverifieer moes word.”

Die Ondangwa-dorpsraad sê as ’n instelling is hy tevrede met die woonadresse van al sy ampsdraers wat ingedien is en dat geen veranderinge sedert die laaste verkiesing aangeteken is nie. Die status quo bly dus soos dit is, “tensy duidelike bewyse van die teendeel ingedien word”.

NMH het ook vroeër berig oor die voorsitter van die Ongwediva-dorpsraad se bestuurskomitee, dr. Fabiam George, wat voltyds in Okakarara werk, en die vraag laat ontstaan hoe hy sy pligte by die plaaslike owerheid, wat 560 km van sy werkbasis af is, doeltreffend kan nakom.

Hy is die hoof van leerlingondersteuning by die sentrum vir beroepsopleiding op Okakarara.

– [email protected]