'n Geskiedenis van twyfelagtige transaksies, mislukte projekte
Skuil agter nasionale veiligheid
Alhoewel August 26 Holdings tegnies 'n private maatskappy is, is dit ten volle in besit van die regering en word dit deur die belastingbetaler gefinansier.
August 26 Holdings wat lank reeds as ‘n ondeursigtige en "onaantasbare" belastingbetaler-befondsde entiteit bestempel word wat deur die belastingbetaler gefinansier word, het stil-stil 'n interne ondersoek na sy uitvoerende hoof Ndajoina Shalumbu oor 'n omstrede betaling van N$8 miljoen vir onderdele afgesluit – en 'n "onderlinge ooreenkoms" bereik wat hom sonder verdere gevolge laat bedank het.
Shalumbu is in Desember 2024 geskors nadat bewerings aan die lig gekom het dat hy personeel by Windhoeker Maschinenfabrik (WMF) – 'n filiaal van August 26 Holdings – onder druk geplaas het om 'n faktuur vir 'n enkele onderdeel op te blaas. Die voorval is die eerste keer deur die leier van die Affirmative Repositioning (AR), Job Amupanda, blootgelê.
Interne korrespondensie wat deur Netwerk Media Hub (NMH) gesien is, wys dat WMF se besturende direkteur, Petrus Anton, en finansiële uitvoerende beampte, Anna Max, Shalumbu daarvan beskuldig het dat hy hulle opdrag gegee het om 'n kwotasie te vervaardig en fiktiewe dele by te voeg om die opgeblase bedrag te regverdig.
“Jy het na ons kantore gekom nadat jy die aangehegte e-pos gestuur het om my mense opdrag te gee om 'n kwotasie te vervaardig wat ons nie gehad het nie,” het Anton in 'n brief gedateer 20 November 2024 geskryf. “Dit is, na my mening, oneties.”
Tog het die voorsitter van die raad, brigadier-generaal Fillimon Shafashike, die week bevestig dat die saak gesluit is.
““Ek bevestig hiermee dat mnr. Ndajoina Shalumbu vrywillig bedank het as uitvoerende hoof van August 26 Holdings ná 'n wedersydse ooreenkoms met die direksie tydens die interne ondersoek,” het Shafashike gesê, sonder om die bevindinge van die ondersoek bekend te maak.
“Die saak is nou afgehandel. Reg deur die proses het die direksie behoorlike sorgvuldigheid en billikheid verseker en uitgebreide onafhanklike regsadvies ingewin.”
Skandaal
Die ontwikkeling kom te midde van die voortgesette gevolge van die Enercon-Namcor-brandstofskandaal. August 26 Logistics, 'n filiaal van August 26 Holdings, is in die saak betrokke, wat gelei het tot aanklagte van korrupsie, bedrog en afpersing teen verskeie mense.
August 26 Holdings besit 25% van Enercon Namibia, wat meer as N$114 miljoen in onbetaalde brandstofskuld aan Namcor opgehoop het.
Enercon het ook N$53 miljoen ontvang vir brandstofinfrastruktuur wat Namcor later beweer het reeds in staatsbesit was. Ten spyte van maande van nie-lewering, het die ministerie van verdediging en veteranesake in ‘n omstrede stap N$60 miljoen aan Enercon betaal in 'n skikking gekoppel aan 'n "duiwelsklousule" in die kontrak.
Geen van August 26 Holdings se bestuurders is aangekla nie.
Geheimhouding
Parlementslede beskuldig August 26 Holdings lank reeds daarvan dat dit 'n staat-binne-'n-staat bedryf – gefinansier deur belastingbetalers, maar beskerm teen openbare ondersoek. Alhoewel dit 100% in staatsbesit is, is die maatskappy geregistreer onder die maatskappywet en nie deur wetgewing gestig nie. Laasgenoemde laat dit toe om die verpligtinge vir finansiële openbaarmaking te omseil wat wat ander staatsondernemings bindl.
Die maatskappy het bedrywighede wat konstruksie, logistiek, vervaardiging, kommunikasie, versekering, landbou, gasvryheid, brandstofvoorsiening en militêre ingenieurswese insluit – en die verkryging van regeringskontrakte sonder mededingende tender.
Herhaalde oproepe vir deursigtigheid is geïgnoreer. Parlementslede het 'n patroon van koste-oorskrydings, twyfelagtige transaksies en mislukte projekte uitgelig wat met die maatskappy en sy filiale verband hou.
Een van die mees omstrede gevalle het 'n wapenhandelaar betrek wat polities verbind is en wat tussen 2014 en 2015 tientalle miljoene in vooruitbetalings ontvang het om wapens uit Uganda te verkry. Niks is egter ooit afgelewer nie.
Die destydse minister van verdediging het later erken dat die geld moontlik nooit verhaal sal word nie.
Omstredenheid
August 26 Manufacturing, nog ‘n filiaal, het onder skoot gekom vir die verskaffing van militêre stewels wat na bewering tydens basiese gebruik uitmekaar geval het. Soldate beweer dat die maatskappy goedkoop produkte uit China ingevoer het terwyl hulle die staat vir Namibiese goedere gefaktureer het.
Tussen 2018 en 2019 het August 26 Construction meer as N$5 miljoen ontvang om twee polisieskuilings langs die pad in die Noorde te bou, strukture wat beamptes as substandaard beskryf het wat boonop lek. Ongeveer dieselfde tyd het die maatskappy tente afgelewer wat in die reën inmekaar gesak het.
Die nou geslote ondersoek na onderdele van N$8 miljoen het na vore gekom nadat personeel se e-posse 'n geskarrel gewys het om die kwotasie terug te dateer en reg te stel" nadat dit op sosiale media op die lappe gekom het. Alhoewel 'n polisiesaak belowe is, het geen regstappe ooit gevolg nie.
In Oktober 2023 is August 26 Logistics se besturende direkteur Salatiel Ntinda laat gaan, terwyl die hoof finansiële beampte (HFB), Karel Nel, bedank het. Dit nadat 'n interne ondersoek die twee mans skuldig bevind het aan hul rolle in die verdwyning van N$2,5 miljoen. Die twee is aanvanklik geskors nadat inligting na vore gekom het dat die maatskappy ongeveer N$3 miljoen verloor het deur 'n twyfelagtige betaling, na bewering sonder die raad se toestemming of medewete.
Politieke druk
Opposisieleier McHenry Venaani was een van die maatskappy se mees volgehoue kritici en beskuldig die regering daarvan dat hulle August 26 Holdings teen oorsig beskerm.
“Hierdie maatskappy het ’n heilige koei geword,” het hy aan die parlement gesê. “Ons wil weet waarheen die geld gaan en hoekom ons daardie inligting geweier word. Dit is onaanvaarbaar dat staatshulpbronne sonder openbare oudits onder die dekmantel van sekuriteit gebruik word.”
Venaani het herhaaldelik geëis dat die presidensie en ouditeur-generaal verduidelik waarom August 26 Holdings nooit sy geouditeerde rekeninge in die Nasionale Vergadering ter tafel gelê het nie.
In 2021 het die ouditeur-generaal se kantoor 'n forensiese oudit van die maatskappy gedoen, maar die bevindinge daarvan bly onbekend.
Die uuditeur-generaal Junias Kandjeke het aan Netwerk Media Hub (NMH) gesê dat sy kantoor nie die primêre ouditeur is nie.
“Ek is net in 2021 soontoe vir 'n spesifieke opdrag. Hul ouditeure is PricewaterhouseCoopers.”
Hy het gewaarsku dat sulke vertragings en ondeursigtigheid die parlement se vermoë om verdedigingsbesteding te ondersoek, in die gedrang bring.
‘Korrupte militêre mans’
AR-leier Amupanda het August 26 Holdings daarvan beskuldig dat hulle sentraal staan in “’n korrupte sindikaat” wat openbare fondse steel.
“In 2025 het die maatskappy N$4 miljoen van die //Kharas-streeksraad aanvaar in ’n ooreenkoms wat ontwerp is om verkrygingswette te omseil,” het hy aan die parlement gesê. “Dit is nie net ’n rekeningkundige probleem nie – dit is ’n probleem van mag wat sy eie beskerm.”
Amupanda het ook verwys na 'n geval in 2023 toe sowat N$3 miljoen glo spoorloos uit August 26 Logistics verdwyn het.
“Die korrupte militêre manne kry hul vol beker uit die groot melkhouer [August 26], terwyl die honger massas toekyk,” het hy gesê.
Die voormalige parlementslid vir die Popular Democratic Movement (PDM) Maximalliant Katjimune het ook die ministerie van verdediging daarvan beskuldig dat hulle demokratiese aanspreeklikheid ondermyn.
“Ons kan nie ’n staat binne ’n staat hê nie,” het hy gewaarsku. “Dit is nie aanvaarbaar dat die ministerie van verdediging agter sogenaamde nasionale veiligheid wegkruip wanneer hulle gevra word vir finansiële state van August 26 Holdings nie.”
Grys gebied
August 26 Holdings, wat in 1998 deur die ministerie van verdediging gestig is, was bedoel om voorsieningskettings vir militêre goedere en dienste te lokaliseer.
Die registrasie daarvan as 'n private maatskappy het dit egter toegelaat om die openbare toesig wat tipies op staatsondernemings toegepas word, te ontduik.
Alhoewel dit tegnies 'n private maatskappy is, is dit ten volle in besit van die regering en word dit deur die belastingbetaler gefinansier. Die direkteure dien dokumentasie by die Besigheids- en Intellektuele Eiendomsowerheid (Bipa) in, maar dit is nie verplig om aan die parlement verslag te doen of finansiële state te publiseer nie.
Amptenare voer gereeld "nasionale veiligheid" aan as regverdiging vir die weerhouding van kontrakte, oudits en finansiële verslae.
Kritici voer aan dat die maatskappy se regstatus uitgebuit word om onbeheerde besteding toe te laat en twyfelagtige transaksies teen ondersoeke te beskerm.
Hervorm
In April 2023 het die minister van verdediging, Frans Kapofi, aan die Nasionale Vergadering gesê dat die maatskappy se geheimhouding nodig was weens sy strategiese rol in nasionale veiligheid.
Venaani is egter nie oortuig nie: “As dit so strategies is, laat dit vir ons die boeke wys. Laat dit bewys dat dit nie van die Namibiese volk steel nie.” - [email protected]
Shalumbu is in Desember 2024 geskors nadat bewerings aan die lig gekom het dat hy personeel by Windhoeker Maschinenfabrik (WMF) – 'n filiaal van August 26 Holdings – onder druk geplaas het om 'n faktuur vir 'n enkele onderdeel op te blaas. Die voorval is die eerste keer deur die leier van die Affirmative Repositioning (AR), Job Amupanda, blootgelê.
Interne korrespondensie wat deur Netwerk Media Hub (NMH) gesien is, wys dat WMF se besturende direkteur, Petrus Anton, en finansiële uitvoerende beampte, Anna Max, Shalumbu daarvan beskuldig het dat hy hulle opdrag gegee het om 'n kwotasie te vervaardig en fiktiewe dele by te voeg om die opgeblase bedrag te regverdig.
“Jy het na ons kantore gekom nadat jy die aangehegte e-pos gestuur het om my mense opdrag te gee om 'n kwotasie te vervaardig wat ons nie gehad het nie,” het Anton in 'n brief gedateer 20 November 2024 geskryf. “Dit is, na my mening, oneties.”
Tog het die voorsitter van die raad, brigadier-generaal Fillimon Shafashike, die week bevestig dat die saak gesluit is.
““Ek bevestig hiermee dat mnr. Ndajoina Shalumbu vrywillig bedank het as uitvoerende hoof van August 26 Holdings ná 'n wedersydse ooreenkoms met die direksie tydens die interne ondersoek,” het Shafashike gesê, sonder om die bevindinge van die ondersoek bekend te maak.
“Die saak is nou afgehandel. Reg deur die proses het die direksie behoorlike sorgvuldigheid en billikheid verseker en uitgebreide onafhanklike regsadvies ingewin.”
Skandaal
Die ontwikkeling kom te midde van die voortgesette gevolge van die Enercon-Namcor-brandstofskandaal. August 26 Logistics, 'n filiaal van August 26 Holdings, is in die saak betrokke, wat gelei het tot aanklagte van korrupsie, bedrog en afpersing teen verskeie mense.
August 26 Holdings besit 25% van Enercon Namibia, wat meer as N$114 miljoen in onbetaalde brandstofskuld aan Namcor opgehoop het.
Enercon het ook N$53 miljoen ontvang vir brandstofinfrastruktuur wat Namcor later beweer het reeds in staatsbesit was. Ten spyte van maande van nie-lewering, het die ministerie van verdediging en veteranesake in ‘n omstrede stap N$60 miljoen aan Enercon betaal in 'n skikking gekoppel aan 'n "duiwelsklousule" in die kontrak.
Geen van August 26 Holdings se bestuurders is aangekla nie.
Geheimhouding
Parlementslede beskuldig August 26 Holdings lank reeds daarvan dat dit 'n staat-binne-'n-staat bedryf – gefinansier deur belastingbetalers, maar beskerm teen openbare ondersoek. Alhoewel dit 100% in staatsbesit is, is die maatskappy geregistreer onder die maatskappywet en nie deur wetgewing gestig nie. Laasgenoemde laat dit toe om die verpligtinge vir finansiële openbaarmaking te omseil wat wat ander staatsondernemings bindl.
Die maatskappy het bedrywighede wat konstruksie, logistiek, vervaardiging, kommunikasie, versekering, landbou, gasvryheid, brandstofvoorsiening en militêre ingenieurswese insluit – en die verkryging van regeringskontrakte sonder mededingende tender.
Herhaalde oproepe vir deursigtigheid is geïgnoreer. Parlementslede het 'n patroon van koste-oorskrydings, twyfelagtige transaksies en mislukte projekte uitgelig wat met die maatskappy en sy filiale verband hou.
Een van die mees omstrede gevalle het 'n wapenhandelaar betrek wat polities verbind is en wat tussen 2014 en 2015 tientalle miljoene in vooruitbetalings ontvang het om wapens uit Uganda te verkry. Niks is egter ooit afgelewer nie.
Die destydse minister van verdediging het later erken dat die geld moontlik nooit verhaal sal word nie.
Omstredenheid
August 26 Manufacturing, nog ‘n filiaal, het onder skoot gekom vir die verskaffing van militêre stewels wat na bewering tydens basiese gebruik uitmekaar geval het. Soldate beweer dat die maatskappy goedkoop produkte uit China ingevoer het terwyl hulle die staat vir Namibiese goedere gefaktureer het.
Tussen 2018 en 2019 het August 26 Construction meer as N$5 miljoen ontvang om twee polisieskuilings langs die pad in die Noorde te bou, strukture wat beamptes as substandaard beskryf het wat boonop lek. Ongeveer dieselfde tyd het die maatskappy tente afgelewer wat in die reën inmekaar gesak het.
Die nou geslote ondersoek na onderdele van N$8 miljoen het na vore gekom nadat personeel se e-posse 'n geskarrel gewys het om die kwotasie terug te dateer en reg te stel" nadat dit op sosiale media op die lappe gekom het. Alhoewel 'n polisiesaak belowe is, het geen regstappe ooit gevolg nie.
In Oktober 2023 is August 26 Logistics se besturende direkteur Salatiel Ntinda laat gaan, terwyl die hoof finansiële beampte (HFB), Karel Nel, bedank het. Dit nadat 'n interne ondersoek die twee mans skuldig bevind het aan hul rolle in die verdwyning van N$2,5 miljoen. Die twee is aanvanklik geskors nadat inligting na vore gekom het dat die maatskappy ongeveer N$3 miljoen verloor het deur 'n twyfelagtige betaling, na bewering sonder die raad se toestemming of medewete.
Politieke druk
Opposisieleier McHenry Venaani was een van die maatskappy se mees volgehoue kritici en beskuldig die regering daarvan dat hulle August 26 Holdings teen oorsig beskerm.
“Hierdie maatskappy het ’n heilige koei geword,” het hy aan die parlement gesê. “Ons wil weet waarheen die geld gaan en hoekom ons daardie inligting geweier word. Dit is onaanvaarbaar dat staatshulpbronne sonder openbare oudits onder die dekmantel van sekuriteit gebruik word.”
Venaani het herhaaldelik geëis dat die presidensie en ouditeur-generaal verduidelik waarom August 26 Holdings nooit sy geouditeerde rekeninge in die Nasionale Vergadering ter tafel gelê het nie.
In 2021 het die ouditeur-generaal se kantoor 'n forensiese oudit van die maatskappy gedoen, maar die bevindinge daarvan bly onbekend.
Die uuditeur-generaal Junias Kandjeke het aan Netwerk Media Hub (NMH) gesê dat sy kantoor nie die primêre ouditeur is nie.
“Ek is net in 2021 soontoe vir 'n spesifieke opdrag. Hul ouditeure is PricewaterhouseCoopers.”
Hy het gewaarsku dat sulke vertragings en ondeursigtigheid die parlement se vermoë om verdedigingsbesteding te ondersoek, in die gedrang bring.
‘Korrupte militêre mans’
AR-leier Amupanda het August 26 Holdings daarvan beskuldig dat hulle sentraal staan in “’n korrupte sindikaat” wat openbare fondse steel.
“In 2025 het die maatskappy N$4 miljoen van die //Kharas-streeksraad aanvaar in ’n ooreenkoms wat ontwerp is om verkrygingswette te omseil,” het hy aan die parlement gesê. “Dit is nie net ’n rekeningkundige probleem nie – dit is ’n probleem van mag wat sy eie beskerm.”
Amupanda het ook verwys na 'n geval in 2023 toe sowat N$3 miljoen glo spoorloos uit August 26 Logistics verdwyn het.
“Die korrupte militêre manne kry hul vol beker uit die groot melkhouer [August 26], terwyl die honger massas toekyk,” het hy gesê.
Die voormalige parlementslid vir die Popular Democratic Movement (PDM) Maximalliant Katjimune het ook die ministerie van verdediging daarvan beskuldig dat hulle demokratiese aanspreeklikheid ondermyn.
“Ons kan nie ’n staat binne ’n staat hê nie,” het hy gewaarsku. “Dit is nie aanvaarbaar dat die ministerie van verdediging agter sogenaamde nasionale veiligheid wegkruip wanneer hulle gevra word vir finansiële state van August 26 Holdings nie.”
Grys gebied
August 26 Holdings, wat in 1998 deur die ministerie van verdediging gestig is, was bedoel om voorsieningskettings vir militêre goedere en dienste te lokaliseer.
Die registrasie daarvan as 'n private maatskappy het dit egter toegelaat om die openbare toesig wat tipies op staatsondernemings toegepas word, te ontduik.
Alhoewel dit tegnies 'n private maatskappy is, is dit ten volle in besit van die regering en word dit deur die belastingbetaler gefinansier. Die direkteure dien dokumentasie by die Besigheids- en Intellektuele Eiendomsowerheid (Bipa) in, maar dit is nie verplig om aan die parlement verslag te doen of finansiële state te publiseer nie.
Amptenare voer gereeld "nasionale veiligheid" aan as regverdiging vir die weerhouding van kontrakte, oudits en finansiële verslae.
Kritici voer aan dat die maatskappy se regstatus uitgebuit word om onbeheerde besteding toe te laat en twyfelagtige transaksies teen ondersoeke te beskerm.
Hervorm
In April 2023 het die minister van verdediging, Frans Kapofi, aan die Nasionale Vergadering gesê dat die maatskappy se geheimhouding nodig was weens sy strategiese rol in nasionale veiligheid.
Venaani is egter nie oortuig nie: “As dit so strategies is, laat dit vir ons die boeke wys. Laat dit bewys dat dit nie van die Namibiese volk steel nie.” - [email protected]
Kommentaar
Republikein
Geen kommentaar is op hierdie artikel gelaat nie