Goed vir die jeug, 'n risiko vir ouer generasie

Ekonome het gewaarsku ‘n nuwe skema wat staatsdienswerkers toelaat om hul pensioen te gebruik as sekuriteit vir huislenings, kan ‘n deurbraak wees vir jonger werkers, maar ‘n finansiële lokval vir ouer werknemers wat naby aftrede is.“Die skema bied ‘n potensieel volhoubare en finansieel gesonde manier om toegang tot behuising te verbeter,” het die ekonoom Helena Mboti in ‘n onderhoud met Netwerk Media Hub (NMH) gesê.“Vir jonger individue fasiliteer dit vroeër opbou van welvaart en versterk dit hul balansstaatposisie,” het sy gesê.Mboti het egter gewaarsku dat die skema ernstige risiko inhou vir ouer staatsamptenare wie se ontrekking van hul pensioen hulle ná aftrede finansieel kwesbaar kan laat. Die Pensioengesteunde Huislening (PBHL)-inisiatief is verlede week in die parlement deur die minister van finansies, Ericah Shafudah, onthul. Onder die skema kan lede van die regering se pensioenfonds (GIPF) ‘n gedeelte van hul spaargeld vir aftrede as sekuriteit vir huislenings gebruik. Volgens die kabinetsbesluit kan die lenings gebruik word om grond of residensiële eiendom te koop of bestaande huisverwante skuld af te betaal. Dit sluit huise in wat in ongeproklameerde of landelike gebiede geleë is en waarvan baie buite die bereik van tradisionele finansiering van ‘n huisverband val. Die lenings word aangebied teen die Bank van Namibië se repokoers plus 2,5%. Teen die huidige koerse beteken dit ‘n leningskoers van 9,25%, laer as kommersiële banke se prima uitleenkoers van 10,5%.Volgens beamptes word die administratiewe werk nog deur GIPF, relevante ministeries asook die toesighoudende owerheid vir finansiële instellings (Namfisa) voltooi. ‘n Gedetailleerde aansoekproses sal binnekort met staatsamptenare gedeel word. Terwyl die regering die skema as ‘n manier beskryf om toegang tot behuising uit te brei en ekonomiese aktiwiteite aan te wakker, sê kenners die sukses sal afhang van hoe dit geïmplementeer word en wie maak gebruik daarvan.Mboti was vol lof vir die inisiatief se potensiaal om “tekortkominge van die kredietmark” aan te spreek wat dikwels lae- en middelinkomste verdieners uitsluit van die formele behuisingsektor. Tog het sy gewaarsku dat pensioengesteunde lenings inherente kompromieë inhou.“As ’n beduidende gedeelte van ’n individu se pensioenkapitaal belas of uitgeput is om ’n huislening te betaal, benadeel dit direk hul verbruikskapasiteit ná aftrede,” het sy gesê.Dit kan armoede onder bejaardes op die lange duur verhoog of bykomende druk op die land se beperkte maatskaplike veiligheidsnette plaas, het sy gemaan. Sy het ook kommer uitgespreek oor die skema se potensiaal om die huismark te vervorm, indien dit nie versigtig bestuur word nie.“Met verhoogde aanvraag kan ons opwaartse druk op huispryse sien, veral in gebiede met beperkte aanbod of hoë gronddienskoste,” het sy bygevoeg. “Daar is vermenigvuldigende voordele, ja, maar daar is ook sistemiese risiko's.”Mboti het beklemtoon dat, hoewel die rentekoers relatief gunstig is, toegang alleen nie volhoubaarheid waarborg nie.Sy het ‘n oproep gedoen vir robuuste evaluerings vir bekostigbaarheid, finansiële onderrig en ouderdomgerigte riglyne vir lenings om individue teen oormatige skuld te beskerm.“Daar moet voorsorgmaatreëls wees. Finansiële geletterdheidsveldtogte is noodsaaklik om mense te help om die implikasies vir hul aftrede te verstaan,” het sy gesê.Sy het bygevoeg dat leners die "tussentydse en tydelike ruilhandel" ten volle moet begryp – die idee dat vandag se huiseienaarskap ten koste van toekomstige sekuriteit kan kom.Die politieke ontleder dr. Ndumba Kamwanyah het in ‘n onderhoud die inisiatief geloof as 'n stap in die rigting van die aanspreek van Namibië se diep behuisingsongelykhede, maar ook gewaarsku teen slaggate indien dit nie noukeurig gereguleer word nie.“Behuising is 'n basiese reg, en die gebruik van pensioen as sekuriteit bied aan mense 'n kans wat hulle nog nooit tevore gehad het nie. “Dit is veral belangrik vir staatsamptenare in landelike en onderontwikkelde gebiede,” hy gesê.Volgens Kamwanyah is die skema “nie perfek nie, maar vordering,” en het verwys na die aktivis en politikus Job Amupanda se langdurige voorspraak vir sulke hervormings. Hy het egter gewaarsku dat swak geïmplementeerde lenings egter baie Namibiërs in gevaar kan stel.“As mense te veel leen, kan hulle hul aftrede bereik met min of geen pensioen oor nie,” het hy gesê.“Daar is ook die risiko van wanbetaling, veral as rentekoerse styg of mense hul werk verloor.”Hy het gewaarsku dat hoewel die skema konstruksie en werkskepping kan stimuleer, dit ook eiendomspryse kan opstoot en druk op die regering se pensioenfonds (GIPF) se volhoubaarheid kan verhoog.“Streng limiete op lenings, duidelike reëls en onafhanklike finansiële advies sal die sleutel wees,” het Kamwanyah bygevoeg. “Die doel moet wees om huise te gee, nie om sekuriteit met aftrede weg te neem nie.” - republikein@republikein.com.na

Goed vir die jeug, 'n risiko vir ouer generasie

Kommentaar

Republikein 2025-06-30

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

Goed vir die jeug, 'n risiko vir ouer generasie

Kommentaar

Republikein 2025-06-30

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

MELD AAN

Advertensie