Mbumba ‘nie ’n man van uiterstes’

“Hy is ’n gematigde persoon wat nie ’n vlieg kwaad sal aandoen nie. Hy is nie ’n man van uiterstes nie. Hy is ’n ‘gentleman’ politikus met ’n wetenskaplike benadering tot leierskap. Hy het talle probleme geërf, soos die gaping tussen ryk en arm wat deurentyd vergroot, hoë werkloosheidsyfers en ’n wanfunksionele onderwys. Ons moet hom almal ondersteun om sukses te behaal.”

Só het die voormalige eerste minister, Nahas Angula, president Nangolo Mbumba beskryf. Dié twee het in 1965 saam landuit gevlug om by die vryheidstryd aan te sluit.

Mbumba wat sedert 2018 die visepresident is en het Sondag Namibië se vierde president geword ná die afsterwe van president Hage Geingob.

Hy is ’n opgeleide wetenskaplike wie se reis na Staatshuis in Desember 1965 begin het. Mbumba, Angula, Nangolo Taapopi en Alpo Mbamba het die Hoërskool Oshigambo verlaat en die lang reis na ballingskap in Zambië via Botswana aangepak.

Die vier vriende het Oshigambo verlaat met die hulp van Andimba Toivo Ya Toivo, wat hulle met vervoer gehelp het.

“Hy was ’n graad voor my by Oshigambo,” het Angula, wat verlede jaar 80 geword het, gesê.

Mbumba was destyds 24 jaar oud en Angula 22, die jongste van die groep vriende.

“Ya Toivo het ons na Onambutu geneem, en ons het vandaar af verder tot in Eenhana gery,” vertel Angula, Namibië se eerste minister vanaf 2005 tot 2012.

Die groep het geryloop en in lorries van Eenhana na Okongo gereis en daarna vanaf Nkurenkuru na Divundu tot by die dorpie Shakawe in Botswana. Hulle het óf voorgegee hulle was kontrakarbeiders wat teruggaan werk toe, óf seuns wat op pad is na ’n vriend se troue.

Hulle het eers nadat hulle die Botwana-grens oorgesteek het, hulle ware identiteite bekend gemaak en gesê hulle is vlugtelinge uit Namibië wat besig was om van die apartheidsregime in hul land te vlug.

Toe hulle uiteindelik in Zambië aangekom het, het hulle hul sekondêre skoolopleiding by die Nkumbi International College naby Kabwe voltooi.

“Hy het ons in Zambië agtergelaat om sy studies in die VSA voort te sit,” vertel Angula.

Mbumba, wat oorspronklik van Olukonda in die huidige Oshikotostreek afkomstig is, het aan die Southern Connecticut State University in die Verenigde State gegradueer met ’n Baccalaureus Scientiae in 1971.

In 1973 het hy ’n meestersgraad in biologie aan die Universiteit van Connecticut verwerf en hy het kort daarna ’n wetenskap- en wiskunde-onderwyser by die Harlem Preparatory School in New York geword.

“Ek het hom in Harlem ontmoet – ons eerste ontmoeting sedert Zambië,” het Angula gesê.

Hy het in die laat 70’s na Afrika teruggekeer en vanaf 1979 tot 1980 het hy gedien as die hoof van die wetenskapsdepartement aan die Namibië Onderwyssentrum in Kwanza Sul, Angola. Daarna was hy skoolhoof aan die Namibia Education Centre – ’n lewenslange droom van hom.

In 1985 is hy verkies as adjunksekretaris van onderwys en kultuur vir Swapo en twee jaar later het hy uit dié pos bedank om die persoonlike sekretaris van dié party se president, Sam Nujoma, te word.

Ná onafhanklikwording in 1990 het Mbumba die uitvoerende hoof geword van die Gesamentlike Administratiewe Owerheid vir Walvisbaai, wat die taak gehad het om Walvisbaai weer by Namibië in te lyf vanuit Suid-Afrika se apartheidsbeheer.

“Hy het Petrus Damaseb vervang in die rol om Walvisbaai terug te kry, en hy het goeie werk gedoen deur te verseker dat dit gebeur,” het sy voormalige kabinetskollega en vriend, Ben Amathila, gister aan Republikein se susterkoerant Namibian Sun gesê.

In 1993 beklee hy sy eerste kabinetspos as die minister van landbou. Later het hy die minister van die portefeuljes van finansies, inligting, onderwys en veiligheid en sekuriteit geword.

Tussen 2012 en 2017 was hy ook Swapo se sekretaris-generaal.

Die voormalige sekretaris van Swapo se jeugliga (SPYL), dr. Elijah Ngurare, het nou saam met Mbumba gewerk toe hy as sekretaris-generaal van die party gedien het.

“Ons het oor baie dinge saamgestem en oor ’n paar dinge verskil. Hy het gereeld na my kantoor toe gekom en my aangemoedig en gespot dat hy gedurende sy jeugdige jare radikaal was net soos ons.”

Sommige binne Swapo het Mbumba as “te sag” en “ruggraatloos” beskryf en gesê hy staan nie sy man nie.

“As dinge warm raak, gee hy vinnig in. Hage en [voormalige president Hifikepunye] Pohamba het dikwels sy hand vasgehou omdat hy te sag is om sy man te staan,” het ’n binnestander gesê.

– [email protected]