’n Jagluiperdwyfie sal ’n gereelde “uithangplek” 
met uriene merk – gewoonlik ’n boom, of ’n ­miershoop of ’n klip. FOTO TER ILLUSTRASIE, PIXABAY
’n Jagluiperdwyfie sal ’n gereelde “uithangplek” met uriene merk – gewoonlik ’n boom, of ’n ­miershoop of ’n klip. FOTO TER ILLUSTRASIE, PIXABAY

Vermy jagluiperds se ‘kroeë’ vir minder veeverliese

Data wys hoe boere kan optree
Elvira Hattingh
Navorsers verbonde aan die Leibniz-instituut vir Dieretuin- en Wildnavorsing (IZW) se navorsing toon dat wanneer kleiner soorte vee uit jagluiperds se “uithangplekke” weggeskuif word, veeverliese met ten minste 70% verminder kan word.

Volgens ’n artikel wat vroeër vandeesmaand aanlyn op RESET Digital For Good (en.reset.org) verskyn, het die navorsers, wat meer as 300 jagluiperds van nekbande voorsien het, bespeur dat die roofdiere op unieke maniere kommunikeer – anders as die meeste ander groot katsoorte.

Sentraal tot ­jagluiperds se kommunikasie is sekere ­bymekaarkompunte.

Die navorsers het bevind dat as boere hul kleiner vee van dié punte weghou, veeverliese aansienlik verminder.

Hulle meen die bymekaarkomplekke kan vergelyk word met mense se “kroeë” – ’n tipe uithangplek vir jagluiperds.

Tydens hul studie het ’n boer wat gemiddeld 30 kalwers per jaar aan ­jagluiperds verloor, sy beeskudde weggeskuif van die jagluiperds se by­mekaarkomplek. Dit het gewerk en sy verliese het met 86% gedaal.

Die navorsers meen boere kan hul ­verliese maklik met minstens 70% verminder as hulle weet waar die jagluiperds se kommunikasiepunte of uithangplekke is.

BEDREIG

Die navorsers verduidelik omdat jagluiperds kleiner en ligter prooi verkies, is beeskalwers ook deel van sommige se dieet.

“Die uiteinde is dat talle boere in Namibië hoë veeverliese ervaar. Hulle verloor baie kalwers en baie geld,” ­verduidelik die IZW se dr. Jörg ­Melzheimer, wat die roofdiere al vir langer as ’n dekade bestudeer.

Hy sê boere neem die skiet van ’n jagluiperd nie ligtelik op nie en dat hulle dikwels daartoe gedwing word.

“Ek vra altyd aan ’n gehoor: Wie van julle is gewillig om uit jou eie sak €20 000 te gee om ’n spesie te onderhou – selfs ’n bedreigde een?”

Die navorsers verduidelik dat die laaste “lewensvatbare bevolkings” van jagluiperds in Suider-Afrika (meestal Namibië en Botswana) voorkom.

“Hul getalle is egter laag, met net sowat 3 000 individuele diere.

“Hier is hulle die beste aangepas tot plase, waar daar minder ­mededinging van ander roofdiere soos leeus, luiperds en hiënas is.”

Die navorsers sê indien ’n manier nie gevind word hoe hulle op plase kan oorleef nie, is dié kat­spesie se dae getel.

NETWERK

Ná baie jare waarin data oor jagluiperds se bewegings ingesamel is, het navorsers ontdek die roofdiere beweeg in patrone wat soos ’n “net” vertoon. Hulle beweeg herhaal­delik op dieselfde paaie om dieselfde bymekaarkomplekke te bereik.

Die navorsers het vasgestel die netwerke en uithangplekke is sentraal tot hoe jagluiperds oor lang afstande kommunikeer. Die roofdiere loop meestal alleen, maar mannetjies en wyfies ontmoet by hierdie punte.

“’n Wyfie sal die uithangplek met uriene merk – gewoonlik ’n boom, of ’n miershoop of ’n klip – en wanneer ’n mannetjie daar verbykom, sal hy weet sy is naby. Hy sal haar in die nag hoor roep en hulle ontmoet dan by een van die bymekaarkompunte,” word verduidelik.

Volgens die ­navorsing word hierdie bymekaar­kompunte dikwels deur verskeie generasies gebruik.

Dis juis hierdie nuwe insig wat nie net help om jagluiperds se gedrag beter te verstaan nie, maar ook boere kan help om minder vee te verloor.

Melzheimer se span is nou ook besig met soortgelyke navorsing oor luiperds.– [email protected]

Kommentaar

Republikein 2024-05-18

Geen kommentaar is op hierdie artikel gelaat nie

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

Premier League: Manchester United 3 vs 2 Newcastle | Brighton 1 vs 2 Chelsea LaLiga: Real Sociedad 1 vs 0 Valencia | Almería 0 vs 2 Barcelona | Las Palmas 2 vs 2 Real Betis | Celta Vigo 2 vs 1 Athletic Club | Getafe 0 vs 3 Atletico Madrid | Sevilla 0 vs 1 Cadiz | Rayo Vallecano 2 vs 1 Granada SerieA: Fiorentina 2 vs 2 Napoli European Championships Qualifying: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City English Championship: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City Katima Mulilo: 10° | 31° Rundu: 10° | 30° Eenhana: 12° | 31° Oshakati: 13° | 31° Ruacana: 12° | 31° Tsumeb: 14° | 29° Otjiwarongo: 12° | 27° Omaruru: 13° | 30° Windhoek: 12° | 27° Gobabis: 13° | 27° Henties Bay: 19° | 33° Wind speed: 41km/h, Wind direction: NE, Low tide: 06:32, High tide: 12:50, Low Tide: 18:28, High tide: 00:56 Swakopmund: 20° | 23° Wind speed: 30km/h, Wind direction: SE, Low tide: 06:30, High tide: 12:48, Low Tide: 18:26, High tide: 00:54 Walvis Bay: 22° | 32° Wind speed: 30km/h, Wind direction: SE, Low tide: 06:30, High tide: 12:47, Low Tide: 18:26, High tide: 00:53 Rehoboth: 12° | 27° Mariental: 16° | 29° Keetmanshoop: 17° | 29° Aranos: 16° | 29° Lüderitz: 19° | 35° Ariamsvlei: 16° | 31° Oranjemund: 14° | 31° Luanda: 24° | 28° Gaborone: 13° | 27° Lubumbashi: 11° | 27° Mbabane: 11° | 23° Maseru: 8° | 23° Antananarivo: 14° | 24° Lilongwe: 15° | 26° Maputo: 19° | 26° Windhoek: 12° | 27° Cape Town: 15° | 20° Durban: 16° | 24° Johannesburg: 15° | 24° Dar es Salaam: 24° | 32° Lusaka: 15° | 26° Harare: 12° | 26° Currency: GBP to NAD 23.01 | EUR to NAD 19.73 | CNY to NAD 2.51 | USD to NAD 18.15 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.3 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.55 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.35 | USD to AOA 847.42 | USD to BWP 13.49 | USD to EGP 46.86 | USD to KES 130.48 | USD to NGN 1467 | USD to ZAR 18.15 | USD to ZMW 25.45 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 79530.63 Up +0.03% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1754.58 Up +0.81% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13426.13 Up +0.11% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26142.84 Up +3.27% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9151.06 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 414.72/OZ UP +1.55% | Copper US$ 5.04/lb UP +4.12% | Zinc US$ 3 059.30/T UP 0.11% | Brent Crude Oil US$ 84.28/BBP UP +0.60% | Platinum US$ 1 084.88/OZ UP +2.19% Sport results: Premier League: Manchester United 3 vs 2 Newcastle | Brighton 1 vs 2 Chelsea LaLiga: Real Sociedad 1 vs 0 Valencia | Almería 0 vs 2 Barcelona | Las Palmas 2 vs 2 Real Betis | Celta Vigo 2 vs 1 Athletic Club | Getafe 0 vs 3 Atletico Madrid | Sevilla 0 vs 1 Cadiz | Rayo Vallecano 2 vs 1 Granada SerieA: Fiorentina 2 vs 2 Napoli European Championships Qualifying: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City English Championship: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City Weather: Katima Mulilo: 10° | 31° Rundu: 10° | 30° Eenhana: 12° | 31° Oshakati: 13° | 31° Ruacana: 12° | 31° Tsumeb: 14° | 29° Otjiwarongo: 12° | 27° Omaruru: 13° | 30° Windhoek: 12° | 27° Gobabis: 13° | 27° Henties Bay: 19° | 33° Wind speed: 41km/h, Wind direction: NE, Low tide: 06:32, High tide: 12:50, Low Tide: 18:28, High tide: 00:56 Swakopmund: 20° | 23° Wind speed: 30km/h, Wind direction: SE, Low tide: 06:30, High tide: 12:48, Low Tide: 18:26, High tide: 00:54 Walvis Bay: 22° | 32° Wind speed: 30km/h, Wind direction: SE, Low tide: 06:30, High tide: 12:47, Low Tide: 18:26, High tide: 00:53 Rehoboth: 12° | 27° Mariental: 16° | 29° Keetmanshoop: 17° | 29° Aranos: 16° | 29° Lüderitz: 19° | 35° Ariamsvlei: 16° | 31° Oranjemund: 14° | 31° Luanda: 24° | 28° Gaborone: 13° | 27° Lubumbashi: 11° | 27° Mbabane: 11° | 23° Maseru: 8° | 23° Antananarivo: 14° | 24° Lilongwe: 15° | 26° Maputo: 19° | 26° Windhoek: 12° | 27° Cape Town: 15° | 20° Durban: 16° | 24° Johannesburg: 15° | 24° Dar es Salaam: 24° | 32° Lusaka: 15° | 26° Harare: 12° | 26° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.01 | EUR to NAD 19.73 | CNY to NAD 2.51 | USD to NAD 18.15 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.3 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.55 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.35 | USD to AOA 847.42 | USD to BWP 13.49 | USD to EGP 46.86 | USD to KES 130.48 | USD to NGN 1467 | USD to ZAR 18.15 | USD to ZMW 25.45 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 79530.63 Up +0.03% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1754.58 Up +0.81% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13426.13 Up +0.11% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26142.84 Up +3.27% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9151.06 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 414.72/OZ UP +1.55% | Copper US$ 5.04/lb UP +4.12% | Zinc US$ 3 059.30/T UP 0.11% | Brent Crude Oil US$ 84.28/BBP UP +0.60% | Platinum US$ 1 084.88/OZ UP +2.19%