NHE voldoen nie aan mandaat, sê Sankwasa
18 300 huise in 31 jaar
Die rede waarom die Nasionale Behuisingsonderneming (NMH) gestig is, is om behuising vir die inwoners van Namibië te finansier.
Die Nasionale Behuisingsonderneming (NHE) loop die risiko om te misluk indien dit nie drasties die lewering van huise versnel nie. As deel van sy skerp kritiek teen die onderneming wou die minister van stedelike en landelike ontwikkeling, Sankwasa James Sankwasa ook weet wat die relevansie van die NHE is.
Tydens die oorhandiging van 52 huise wat deur NHE teen ’n koste van N$12,2 miljoen op Okakarara in die Otjozondjupastreek gebou is, het Sankwasa gesê hy sukkel om die impak van die onderneming op Namibië se behuisingskema te bepaal. Hy het ook gevra dat NHE die lewering van huise moet verdubbel.
“Aan die begin van my termyn het ek die NHE opdrag gegee om my ten minste 2 000 huise vir hierdie jaar te gee. Ek het tot nou toe geen terugvoer ontvang nie. Dit is wat gebeur,” het hy gesê.
Hy het beklemtoon dat sy opdrag vir 2 000 huise dié uitgesluit het wat soos die eenhede op Okakarara reeds in die fondasiestadium was.
“Die 2 000 het nie dié ingesluit wat reeds in die fondasiestadium is soos die wat ons vandag het nie. Dit was bedoel om ’n heeltemal nuwe stel te wees. Dus, wanneer ek daardie 2 000 evalueer, sal dit nie dié insluit wat amptelik geopen en ingewy word nie,” het hy gesê.
Sankwasa het na die Wet op Nasionale Behuisingsondernemings (NHE-wet) van 1993 verwys en gesê die onderneming bestaan om behuising aan Namibiërs te finansier en te lewer.
“Artikel 3 van die NHE-wet 5 van 1993, soos gewysig, bepaal, en ek haal aan: ‘Die doel van die NHE is die finansiering van behuising vir inwoners van Namibië.’ Dit is die eerste rede waarom dit gestig is: Om behuising vir die inwoners van Namibië te finansier. Nie Standard Bank nie, nie FNB nie. NHE moet dit finansier,” het Sankwasa gesê.
Die minister het verder die tempo bevraagteken waarteen NHE na hierdie doelwit beweeg.
“Wanneer daar ’n akute tekort aan behuising is, en die regering ’n instelling stig om daardie behoefte aan te spreek, hoe vinnig ry NHE na daardie teiken? Ry hulle teen 40 km per uur? Ry hulle teen 100 km per uur? Teen watter spoed? Dit is die vraag waarmee ek saamleef rakende NHE,” het hy gesê.
Sankwasa het gewaarsku dat die mislukking om te lewer die doel van die onderneming ondermyn.
“Die mislukking om sy doelwit te bereik, laat die vraag ontstaan: Waarom moet dit voortbestaan as die doelwitte nie bereik word nie? Ek doen dus ’n beroep op NHE om ’n aggressiewe benadering te volg en sy pogings te verdubbel,” het hy gesê.
Hy het dit duidelik gemaak dat die standaard vir die onderneming verhoog is.
“Gegewe dit, verwag ek dat NHE jaarliks minstens 10 000 huise sal bou,” het Sankwasa gesê.
NHE se woordvoerder, Mutonga Matali, het by navraag gesê Namibië het ’n ambisieuse doelwit gestel om 10 000 huise jaarliks vir vyf jaar onder die Informele Nedersettings Opgraderingsprogram (ISUP) te bou in ’n poging om informele nedersettings te formaliseer en op te gradeer.
NHE is opdrag gegee om 2 000 huise teen April 2026 as deel van sy bydrae tot die ISUP te bou. Volgens Matali is dit buiten die 905 projekhuise wat gedurende die 2025/26-boekjaar ontwikkel sal word. Die ISUP het reeds in Swakopmund begin met die konstruksie van 115 huise, terwyl 149 huise in Walvisbaai ontwikkel word.
“NHE werk tans saam met plaaslike owerhede soos Outapi, Ondangwa, Ongwediva, Rundu, Windhoek, Swakopmund, Walvisbaai, Nkurenkuru, Hentiesbaai en Oshakati. Die ISUP sluit die diens van erwe in en bied bekostigbare terugbetalingsopsies (bv. N$400 per maand vir ’n eenslaapkamerhuis). Die model is reeds suksesvol in Windhoek geïmplementeer en word tans uitgerol na ander stedelike sentra in die land soos Otjiwarongo, Walvisbaai, Swakopmund, Oshakati en Lüderitz,” het Matali gesê.
Network Media Hub (NMH) het vroeër die NHE, wat ongeveer 18 300 huise in 31 jaar gebou het, is nie meer in staat is om kapitaalprojekte uit te rol nie. Dit is onthul in ’n memo gedateer 16 Julie deur die hoof finansiële beampte Beverly Vugs, wat die uitvoerende komitee gewaarsku het dat die maatskappy se algehele finansiële posisie onstabiel is en dat dit beduidende uitdagings met likiditeit en kontantvloei in die gesig staar.
Volgens die memo was leningterugbetalings onvoldoende is om bedryfsuitgawes te dek, groei aan te dryf of nuwe projekte te begin. Vugs het ook gesê die NHE het in die verlede soveel as N$500 000 aan oorhandigingsgeleenthede vir terreine bestee het.
“Dit is absoluut noodsaaklik dat elke lid van die uitvoerende komitee die ernstige finansiële werklikheid waarmee NHE te kampe het, ten volle begryp. Die era van regeringsreddingsaksies vir openbare ondernemings is onomwonde verby, ons kernmandaat vereis nou dat ons voldoende inkomste genereer om ons eie bedrywighede te onderhou,” het sy beklemtoon.
Sy het die maatskappy se jaar-tot-datum resultate as “diep kommerwekkend” beskryf, met verwysing na stadige vordering in konstruksie, verkope en oordragte, en gewaarsku dat NHE herhaaldelik sy kwartaallikse teikens gemis het.
– [email protected]
Tydens die oorhandiging van 52 huise wat deur NHE teen ’n koste van N$12,2 miljoen op Okakarara in die Otjozondjupastreek gebou is, het Sankwasa gesê hy sukkel om die impak van die onderneming op Namibië se behuisingskema te bepaal. Hy het ook gevra dat NHE die lewering van huise moet verdubbel.
“Aan die begin van my termyn het ek die NHE opdrag gegee om my ten minste 2 000 huise vir hierdie jaar te gee. Ek het tot nou toe geen terugvoer ontvang nie. Dit is wat gebeur,” het hy gesê.
Hy het beklemtoon dat sy opdrag vir 2 000 huise dié uitgesluit het wat soos die eenhede op Okakarara reeds in die fondasiestadium was.
“Die 2 000 het nie dié ingesluit wat reeds in die fondasiestadium is soos die wat ons vandag het nie. Dit was bedoel om ’n heeltemal nuwe stel te wees. Dus, wanneer ek daardie 2 000 evalueer, sal dit nie dié insluit wat amptelik geopen en ingewy word nie,” het hy gesê.
Sankwasa het na die Wet op Nasionale Behuisingsondernemings (NHE-wet) van 1993 verwys en gesê die onderneming bestaan om behuising aan Namibiërs te finansier en te lewer.
“Artikel 3 van die NHE-wet 5 van 1993, soos gewysig, bepaal, en ek haal aan: ‘Die doel van die NHE is die finansiering van behuising vir inwoners van Namibië.’ Dit is die eerste rede waarom dit gestig is: Om behuising vir die inwoners van Namibië te finansier. Nie Standard Bank nie, nie FNB nie. NHE moet dit finansier,” het Sankwasa gesê.
Die minister het verder die tempo bevraagteken waarteen NHE na hierdie doelwit beweeg.
“Wanneer daar ’n akute tekort aan behuising is, en die regering ’n instelling stig om daardie behoefte aan te spreek, hoe vinnig ry NHE na daardie teiken? Ry hulle teen 40 km per uur? Ry hulle teen 100 km per uur? Teen watter spoed? Dit is die vraag waarmee ek saamleef rakende NHE,” het hy gesê.
Sankwasa het gewaarsku dat die mislukking om te lewer die doel van die onderneming ondermyn.
“Die mislukking om sy doelwit te bereik, laat die vraag ontstaan: Waarom moet dit voortbestaan as die doelwitte nie bereik word nie? Ek doen dus ’n beroep op NHE om ’n aggressiewe benadering te volg en sy pogings te verdubbel,” het hy gesê.
Hy het dit duidelik gemaak dat die standaard vir die onderneming verhoog is.
“Gegewe dit, verwag ek dat NHE jaarliks minstens 10 000 huise sal bou,” het Sankwasa gesê.
NHE se woordvoerder, Mutonga Matali, het by navraag gesê Namibië het ’n ambisieuse doelwit gestel om 10 000 huise jaarliks vir vyf jaar onder die Informele Nedersettings Opgraderingsprogram (ISUP) te bou in ’n poging om informele nedersettings te formaliseer en op te gradeer.
NHE is opdrag gegee om 2 000 huise teen April 2026 as deel van sy bydrae tot die ISUP te bou. Volgens Matali is dit buiten die 905 projekhuise wat gedurende die 2025/26-boekjaar ontwikkel sal word. Die ISUP het reeds in Swakopmund begin met die konstruksie van 115 huise, terwyl 149 huise in Walvisbaai ontwikkel word.
“NHE werk tans saam met plaaslike owerhede soos Outapi, Ondangwa, Ongwediva, Rundu, Windhoek, Swakopmund, Walvisbaai, Nkurenkuru, Hentiesbaai en Oshakati. Die ISUP sluit die diens van erwe in en bied bekostigbare terugbetalingsopsies (bv. N$400 per maand vir ’n eenslaapkamerhuis). Die model is reeds suksesvol in Windhoek geïmplementeer en word tans uitgerol na ander stedelike sentra in die land soos Otjiwarongo, Walvisbaai, Swakopmund, Oshakati en Lüderitz,” het Matali gesê.
Network Media Hub (NMH) het vroeër die NHE, wat ongeveer 18 300 huise in 31 jaar gebou het, is nie meer in staat is om kapitaalprojekte uit te rol nie. Dit is onthul in ’n memo gedateer 16 Julie deur die hoof finansiële beampte Beverly Vugs, wat die uitvoerende komitee gewaarsku het dat die maatskappy se algehele finansiële posisie onstabiel is en dat dit beduidende uitdagings met likiditeit en kontantvloei in die gesig staar.
Volgens die memo was leningterugbetalings onvoldoende is om bedryfsuitgawes te dek, groei aan te dryf of nuwe projekte te begin. Vugs het ook gesê die NHE het in die verlede soveel as N$500 000 aan oorhandigingsgeleenthede vir terreine bestee het.
“Dit is absoluut noodsaaklik dat elke lid van die uitvoerende komitee die ernstige finansiële werklikheid waarmee NHE te kampe het, ten volle begryp. Die era van regeringsreddingsaksies vir openbare ondernemings is onomwonde verby, ons kernmandaat vereis nou dat ons voldoende inkomste genereer om ons eie bedrywighede te onderhou,” het sy beklemtoon.
Sy het die maatskappy se jaar-tot-datum resultate as “diep kommerwekkend” beskryf, met verwysing na stadige vordering in konstruksie, verkope en oordragte, en gewaarsku dat NHE herhaaldelik sy kwartaallikse teikens gemis het.
– [email protected]
Kommentaar
Republikein
Geen kommentaar is op hierdie artikel gelaat nie