San-kinders deur onderwysers geboelie

Afknouery en teistering van gemarginaliseerde San-leerlinge by ’n skool – selfs na bewering aan die hand van hul eie onderwysers – dra by tot die hoërskool se hoë uitvalsyfer wat die gemeenskap kniehalter.

Jong San-leerlinge wat by Eendobe in die Ohangwena-kiesafdeling woon, sê hulle sal eerder by ’n plaaslike drinkplek uithang as om aan onderwysers se mishandeling by die skool blootgestel te word.

Hileni Paulus was in graad 7 toe sy die skool verlaat het. Sy het gesê die onderwysers het vir haar en ander San-leerlinge name genoem.

“Ek het regtig ongemaklik gevoel. Onderwyserdiskriminasie word baie keer nie genoem as daar oor afknouery gepraat word nie,” het Paulus gesê.

Gemeenskapslede beweer die onderwysowerhede in die streek vee dié tipe voorvalle onder die mat in, en niks word gedoen om onderwysers te dissiplineer wat San-leerlinge teister nie.

Sy is een van die talle San-mense wat die regering by die vier sentrums, naamlik Oshana-Shiwa, Onamatadiva, Ekoka en Eendobe in die Okongo-kiesafdeling in die Ohangwenastreek hervestig het.

Paulus bly in Eendobe. Eendobe is die tuiste van meer as 80 mense wat in 29 huise geakkommodeer word.

Sy het in 2017 die Oshisho Senior Sekondêre Skool in graad 7 verlaat. Die skool het tot graad 10 aangebied toe sy daar skoolgegaan het. Nou bied die skool klasse tot graad 11 aan.

Dit voel vir talle leerlinge of hulle nie saakmaak nie, en beskuldig die onderwysers daarvan dat hulle versuim om afknouery en teistering in hul skole die hoof te bied.

“Onderwysers moet sensitief wees en na ons omsien, maar hulle noem ons eerder name. Dit maak ons harte seer. Hul woorde steek soos 'n skerp lem deur ons,” het Paulus gesê.

Namibian Sun het die drie sentrums, naamlik Oshana-Shiwa, Onamatadiva en Eendobe Vrydag besoek en Ekoka in Mei.

Alhoewel dit tans skoolvakansie in Namibië is, is die meeste San-kinders van skoolgaande ouderdom nie by skole ingeskryf nie en het geen begeerte om skool by te woon nie, al is onderwys gratis in Namibië.

Takatu Amweelo is 21 jaar oud. Sy het ook in 2017 die skool verlaat toe sy in graad 5 was. Sy het nou twee kinders.

“As ons skool toe kan gaan en nie teen ons gediskrimineer word nie, sal ons in die skool bly. Die onderwysers is onbeskof met ons. Hulle noem ons lemoene. Hulle sê ook ons lyk soos moeë donkies en baie kru woorde,” verduidelik Amweelo.

DROME

“Selfs as ouers wil ons hê ons kinders moet onderrig word en hopelik ’n kans kry om ’n beter lewe as ons te lei. Maar met San-mense, sodra een van hulle uitval, volg almal. Dit is soos ’n neiging,” kla Maria Hangula.

“Ons is hier in ons armoede en ons sal hier sterf. Niemand sien na ons om nie. Dit is hoekom prostitusie soms hoogty onder hierdie jong meisies vier, want daar is eenvoudig geen ander manier nie,” sê ’n ander vrou, wat nie haar naam verskaf het nie.

“Dit is nie gratis nie en mense dink ons oorleef op aalmoese. Dit is nie eens bekoorlik nie. Ons leef asof ons in ’n hok is. Ons is nie ondankbaar nie, maar daar moet beslis meer in die lewe wees as dit,” sê Amweelo.

Mnr. Isak Hamatwi, onderwysdirekteur van die Ohangwenastreek, het gesê hy was nie bewus van die klagtes nie. Hy het vinnig bygevoeg dat hy, hoewel hy nie die klagtes direk ontvang het nie, sal seker maak die kwessie word opgelos as die onderwysdirekteur van die streek.

“Wanneer daar oor iets gekla word, bring jy dit onder die mense se aandag. Ons hoef nie enige kind te etiketteer nie. Hulle moet almal gelyk behandel word sonder enige diskriminasie. Ek het binnekort ’n vergadering met my skoolhoofde, ek sal die kwessies opper,” het Hamatwi gesê. – [email protected]