Ses van die domstes

Wat het die oumense dit nou weer genoem?Siepsop en braaiboud. Ses van die bestes. ’n Goeie loesing. Wat ook al.Toe ek op skool was, het onderwysers selfs name gehad vir die instrumente waarmee ons gemoer is: Jan Brand, Salliewerie, Klaargepraat en so aan.Baie van ons kan gelukkig lag as ons terugdink aan die slae wat ons op skool gekry het.Baie van ons kan kleurvolle staaltjies uit ons kinderdae vertel van die hardste pak wat ons ooit gekry het, of die lekkerste, of die seerste, of van hoe ons boeke in ons broeke gedruk het of hoe ons ses onnas bo-oor mekaar aangetrek het om die houe sagter te maak, hoe ons rondgespring het, hoe ons ná die tyd nie kon sit nie, en hoe ons by die huis sommer nóg pak gekry het as ons ouers eers hoor ons het by die skool pak gekry. Maar vandag is lyfstraf onwettig. In Suid-Afrika mag kinders nie by die skool óf die huis pak kry nie, en in Namibië verbied die onderwyswet lyfstraf in staat- en privaat skole.Die land is aan die praat en mense raak hoogs emosioneel oor die kwessie. Ek ook.So twee Vrydae gelede het ’n onderwyser by ’n skool in Khomasdal glo ’n 10-jarige seun met ’n lat in die gesig geslaan. Helfte van skool se onderwysers was dié dag afwesig en die kinders het glo handuit geruk, soos wat die muis maar doen as die kat weg is.Die betrokke kind is toe nie net geslaan nie, maar toe hy huil, is hy glo nog vieslike name ook genoem.Afgesien van die feit dat die kind aangerand is en hy van sy waardigheid beroof is, is iets anders omtrent hierdie voorval vir my erg skokkend:Die kind se ma het glo aan die koerant gesê sy is nie teen lyfstraf gekant nie, solank dit op die boude of hande is. Wat?! Die skending van sekere liggaamsdele is dus oukei, maar ander nie? Die ergste van als is – dís presies hoe baie Namibiese en Suid-Afrikaanse ouers voel – sogenaamde intelligente, opgevoede mense – soms selfs mense met grade.Baie ouers se verweer is “dit het vir my gewerk” of “maar dis hoe ons grootgeword het”, “wie nie hoor nie, moet voel”, of “die Bybel sê dis oukei”.Oor die godsdiensverskoning sê prof. Shanaaz Mathews, direkteur van die Universiteit van Kaapstad se kinderinstituut, aan Netwerk24: “Die Bybel is baie jare gelede geskryf en ons moet anders begin dink oor wat dit in ons hedendaagse konteks beteken.”In 2016 het Suid-Afrika se Menseregekommissie bevind die kerk se bevordering van lyfstraf in die huis is onaanvaarbaar. Die ouer garde kan dalk sê hulle “het nie van beter geweet nie”, maar vandag is daar genoeg studies wat wys daar’s baie goeie redes waarom lyfstraf onwettig is. Hallo julle, onwettig. Enigeen wat kan lees, het eenvoudig nie meer ’n verskoning nie.Jy kan dalk dink jou kind is oukei met lyfstraf, selfs jou kind kan dink hy is oukei daarmee, maar julle is dalk al twee verkeerd. Mathews het vir haar doktorsgraad onder meer navorsing gedoen oor mans wat hul lewensmaats vermoor het, berig Netwerk24.Die meeste van dié mans het lyfstraf as kinders gekry, sê sy.“Selfs sagter vorms van tugtiging kan kinders laat voel of hulle geen beheer het oor wat met hulle gebeur nie. Jy weet nie of dit straf of mishandeling is nie,” sê sy.Nog ’n mylpaal-studie waarvan sy deel was, het bevind kinders wat by die huis geweld ervaar, word aggressief.Mathews sê baie mense sê hulle is as kinders geslaan, en is heeltemal “oukei”, maar kyk mens na die samelewing is dit baie duidelik groot dele daarvan is nié oukei nie.Die groot vraag wat ouers en onderwysers vra, is: “Wat moet ons dan doen om die kinders in toom te hou?” Maar die professor sê dit gaan nie oor beheer nie – dit gaan daaroor om beter verhoudings tussen grootmense en kinders te bou. En daar’s tog skeppende maniere om te dissiplineer, is daar nie? Om ’n kind sekere voorregte te ontneem, soos TV, Netflix, speletjies, selfone en sosiale geleenthede, kan dalk baie meer effektief as lyfstraf wees. Baie skole het ook puntestelsels, waarvolgens kinders vir swak gedrag punte ophoop en uiteindelik eenvoudig geskors word indien hulle ’n sekere getal oortredings begaan het. Werk saam, of gaan. Dis tog hoe die regte lewe ook werk – indien jy oortredings by jou werk begaan, gaan niemand vir jou sê “buk” nie – jy kry waarskuwings, dissiplinêre verhore en uiteintlik verloor jy eenvoudig jou werk as jy nie by die reëls hou nie. Geen geweld.My pleidooi is: Kan ons nie maar begin saamwerk as ouers en onderwysers om skeppende, opbouende strawwe uit te dink nie?Want face dit, maats, daai ses van die bestes is eintlik maar ses van die domstes – veral in ’n land waar ons elke week oor nóg geslagsgeweld in hierdie einste koerant moet lees.

Ses van die domstes

Kommentaar

Republikein 2025-11-17

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

Ses van die domstes

Kommentaar

Republikein 2025-11-17

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

Intekening vereis om toegang tot inhoud te kry. ×

MELD AAN

Advertensie

Intekening vereis om toegang tot inhoud te kry.