Produkte ewe uniek as Namibiërs en die land

Tanja Bause – “Ons lewer ’n Namibiese produk wat met Namibiese harte en hande gemaak is en dit hoef vir geen ander produk terug te staan nie. Dis uniek, met ’n uniek Namibiese smaak so uniek soos Namibiërs self.”

So sê Werner Kirsten van die KI Distillery in Tsumeb. Sowat drie jaar terug het hy en sy seun Gerhard met die toetsfase vir hul groot verskeidenheid produkte begin.

“Ons is nou al ’n jaar lank op verskeie drankwinkels se rakke en ons het ’n groot verskeidenheid produkte. Ons maak onder meer die Bush Still reeks, ’n enkelmout whiskey, brandewyn, gin, tequlia en ’n spicey rum. Ons maak ook die Bevok-brandewyn en die Passionfruit ‘Pitte kou’ is die eerste produk in ons Kirsten Liquers reeks,” het Gerhard gesê.

BEGINDAE

Die nuuskierigheid en belangstelling in die distilleringsproses het al vroeg by Werner begin.

“Ek het in die vroeë 1990’s ’n ou stoompot gevat wat nie meer wou werk nie en met koperpype in ’n klein stookketel begin om mampoer en witblits vir my private gebruik te stook. Later het ek ’n koper gedeelte van ’n ou geiser gebruik om ’n groter stookketel te maak. Ek het begin om vrugte by die mampoer te voeg om dit ’n geur te gee en later het ek ’n bietjie meer gesofistikeerd begin raak en ek het whiskey en brandewyn begin maak. Dit het absoluut as ’n stokperdjie begin.”

In September 2020 het Werner weens Covid-19 sy werk verloor en moes hy iets anders vind hom hom besig te hou.

“Ek was jare lank in die mynboubedryf wat weens Covid-19 grotendeels tot stilstand gebring is; die maatskappy vir wie ek gewerk het, het sy deure hier in Namibië gesluit. Ek het my skeidingspakket gevat en KI Distillery saam met Gerhard en dr. Phillip Itembu begin.”

Werner is die hoofaandeelhouer, met Gerhard, Phillip en Marizann van Niekerk as medeaandeelhouers.

Gerhard wou sy eie brouery begin en het reeds beleggers genader wat van die konsep gehou het. Dit was terwyl Covid-19 reeds in ander wêrelddele voorgekom het en die beleggers het besluit om eers te wag vanweë die wêreldwye onsekerheid oor die dreigende pandemie.

“Ek, my pa en Phillip het een aand gesit en gesels en besluit om die besigheid op ons eie te begin. Ons het besluit om met die Bush Still reeks te begin omdat dit makliker sal wees om in die mark in te kom en omdat my pa reeds kennis het. Die bier sal hopelik volgende jaar op die rakke wees,” het Gerhard gesê.

PRODUKTE

“Ons is ’n kommersiële distilleerdery. Daar was al mense wat brandewyn of jenewer gemaak het, maar ons maak ’n hele reeks van verskeie produkte. Al ons produkte word van Namibiese plante, kruie, spanspekke, neute, vrugte en bessies gemaak,” het Gerhard gesê.

Die tequila word volgens ’n ou Mexikaanse resep gemaak, maar pleks van die blou agawe gebruik hulle Namibiese aalwyne. Die Ombike Gin is ’n erg Namibiese jenewer wat al honderde jare deur die Oshiwanbo as ’n tradisionele drank gebrou word.

“Oor die hele Namibië is daar talle tradisionele dranke wat verskillende groepe mense vir hulself stook. Ombike is een van hulle; ons het Ombike verfyn in ons Ombike Gin. Dit word van hoofsaaklik van die makalanipalm se neut gemaak waar ander inheemse bessies en kruie bygevoeg word.”

“Ons het onlangs met die Kirsten Liquer reeks begin waarin ons tans nog net een produk het. Dis die Passionfruit ‘Pitte kou’; die rede vir die dubbelnaam is die grenadella waarvan dit gemaak is en die pitte kou is ’n alom bekende baie ou naam en drank. Ons het dit bloot gevat en ons eie smaak gegee,” sê Gerhard.

“Al ons produkte is organies. Ons voeg geen chemikalieë, geurmiddels, smaakversterkers of stabiliseerders by nie. Ons produkte smaak anders as byvoorbeeld ander brandewyne; omdat niks bygevoeg word nie, is al ons produkte uniek. Jy moet die geskiedenis in ons produkte kan proe. Hulle smaak nog dieselfde as 100 jaar gelede,” sê Werner.

Die inheemse plante, kruie en ander bestanddele koop hulle van die Oshiwambo en San gemeenskappe wat daardeur ’n inkomste verdien.

“Ons koop dit by die inheemse mense, omdat hulle die plante ken. Die makalani en maroela koop ons by die vroue in die Noorde. Die tsamas en ander kruie koop ons van die San. Van die kruie pluk ons self, maar ons ondersteun hoofsaaklik plaaslike gemeenskappe,” het Gerhard gesê.

BRANDEWYN

Hulle het op die naam Bush Still besluit, omdat hulle ’n distillery in die bos is en Bevok brandewyn ... wel, dis ook nie wat mense dink nie.

“Ons het nie die naam gekies om mense kwaad te maak, of om te vloek of kras taal te gebruik nie. Op elke bottel staan Oshiri Nawa, Nxa, Lekker en Bevok en dis die idee daaragter. Die brandewyn proe so lekker, so ongelooflik, so ontsagwekkend soos ons in Namibië sou sê dit proe bevok lekker,” sê Gerhard.

Die grondslag van beide die Bush Still- en Bevok brandewyne is ’n ou resep wat al verskeie generasies in die familie is.

Volgens Gerhard is die Bevok brandewyn meer op die jonger geslaag gerig.

“Die verskil tussen die twee brandewyne is die veroudering. Die Bevok verouder bietjie langer in die Franse eikehout, wat hom ’n donkerder kleur en ’n meer rokerige smaak gee. Omdat dit in ’n donkerder eikehout verouder, is het hy ’n effens soeter smaak met onderliggende karamelnote op die palet waar die Bush Still meer die tipiese rou tradisionele brandewynsmaak het,” sê Gerhard.

Volgens hom is mense onder die indruk dat brandewyn deur die Franse of Nederlanders gemaak is, wat gedeeltelik reg is, maar die brandewyn van vandag kom van Suid-Afrika en is ’n tradisionele drank van die Afrikaners.

“Die Franse en Nederlanders het jare terug wyn in vate met hul skepe na Suid-Afrika gebring. Die wyn het egter vrot geraak en hulle het agtergekom as hulle die wyn verhit, hou dit langer. Die Nederlanders het dit brandewjin of gebrande wyn genoem.”

Die eerste brandewyn wat in Suid-Afrika gemaak is, is in 1672 op die skip De Pijl in die Tafelberghawe gedistilleer. Die assistentkok kon 126 liter brandewyn van 1 164 liter Kaapse wyn maak.

“Brandewyn is deel van die Afrikaner-kultuur.”

NUWE PRODUK

“Ons is reeds besig met ’n nuwe jenewer waarop ons baie trots is – Bushmen’s Secrets. Dit verskil nie net in smaak en kleur nie, maar is ook driedubbeld gedistilleer. Ons gebruik net die premium gedeelte van die jenewer wanneer dit gedistilleer word en distilleer dit weer, dan vat ons weer net die premium deel vir distillering. Dié proses maak die eindproduk besonder glad op die verhemelte,” sê Werner.

Gerhard sê: “Vir sy baie unieke en besonderse smaak gebruik ons kruie wat al jare lank deur die San gemeenskappe gebruik word. In die jenewer is byvoorbeeld die krui, klipdagga, wat deur die San en Khoisan gebruik is, asook die wilde-als (Artemisia afra) en die tsama. Dus is sy naam Bushmen’s Secrets, want daar is ook nog ander kruie wat die San al jare lank vir verskillende redes gebruik in.

“Die kennis oor ons inheemse plante en kruie wat ons inheemse mense het, is in die maak van ons produkte baie belangrik. Dié kennis help ons geweldig baie.

“Ook die toets en proe van al ons produkte voor hulle op die rakke is, is ontsettend belangrik. Dis nie noodwendig so dat al die kruie, bessie en plante saam werk nie. Dit moet geproe word en dan moet die resep verander en aangepas word totdat jy die smaak het wat werk.”

Werner sê: “In die toetsfase en nou nog wanneer ons ’n nuwe produk wil maak, het ons alkohol gevat en dan die verskillende bestanddele geweeg en bygevoeg. Dan laat ons dit staan sodat dit kan verouder en die geur kry. Ná ’n paar maande word dit getoets, geproe en aangepas totdat dit reg is. Dis ook nie net ek, Gerhard, die aandeelhouers en familie wat proe nie; ons gee dit vir groepe mense van alle ouderdomme, geslagte, kleure en geure om te proe, wat dit is ’n produk vir alle Namibiërs.

Op die oomblik produseer KI Distillery gemiddeld tussen 1 500 en 1 800 bottels van hul produkte. Hulle produseer ook die Namitiser – ’n organiese handreiniger gemaak van hul ongebruikte alkohol.

“Ons gooi niks weg nie; ons gebruik alles. Ek daag elke Namibiër uit: koop ons produkte en geniet hulle, want dis vir julle gemaak.”