Op die spoor van swartrenosters

Tanja Bause – Vyfuur die oggend word aan ons deure geklop. Tyd om aan te trek en ontbyt te eet is min, want om 06:00 val ons in die pad. Lede van die plaaslike media is onlangs genooi om saam met drie renosterspoorsnyers swartrenosters in die Kunenestreek te soek. Dié woestynaangepaste diere is die laaste vrylopende swartrenosters in die wêreld.

Die spoorsnyers het reeds 'n halfuur vroeër vanuit die Damaraland Rhino Camp vertrek om renosters te gaan soek. Oor die tweerigtingradio word die toergids laat weet spore is gevind. Die mediagroep sluit by mnr. Denzel Tjiraso aan, volgens wie twee renosters se spore gekry is. Die groep sal per voertuig geneem word na waar die diere hulle bevind.

Die afwagting is tasbaar. Die voertuig stop en daar moet te voet in enkelgelid ingeval word oor klippe tot sowat 150 meter van ’n groot melkbos af.

'n Groot renoster lê net duskant die melkbos, en by haar staan haar tweejarige kalf.

“Dit is Top Notch en haar kalf Troy,” verduidelik Tjiraso.

Volgens hom is Top Notch 23 jaar oud en het sy sedert 2001 aan vyf kalfies geboorte geskenk.

Tjiraso is die afgelope 11 jaar ’n spoorsnyer vir renosters en ’n wildbewaarder by die Red die Renosterfonds (SRT).

Hy het op skool na ’n praatjie oor renosterbewaring en die werk wat die SRT doen, geluister en het daar en dan besluit om ’n bewaarder te word.

“Ek het direk ná skool by die trust aangesluit en ’n spoorsnyer geword. Ek het al op skool veral donkies en bokke se spore gesny, so dit was net ’n bietjie van ’n aanpassing gewees.”

Tjiraso sê hy het altyd op skool oor renosters gelees en prente van die diere in boeke gesien.

Nou sien hy die diere byna daagliks in werklikheid.

“Dit is belangrik dat ons die renoster beskerm. Hulle word deur stropers bedreig en ons moet dit stopsit,” het Tjiraso gesê.

“Wanneer ek hoor van ’n renoster wat gestroop is, is ek baie hartseer. Vat nou byvoorbeeld vir Top Notch, ek ken haar en al haar kalfies. As sy gestroop moet word, sal ek baie huil,” het hy gesê.

Tjiraso het drie kinders vir wie hy leer hoe belangrik renosterbewaring is.

“Ek moet altyd foto’s van ons renosters vir hulle stuur. Ek sê altyd dit is 'ons' renosters, want hulle behoort nie aan my nie, hulle behoort aan alle Namibiërs.”

Die spoorsnyers teken inligting oor elke renoster wat hulle sien aan.

Die diere word aan hul horings en merke op hul ore uitgeken.

Dié inligting word dan na die SRT-kantore gestuur waar dit op ’n databasis gestoor word. Slegs personeel van die trust en die ministerie van die omgewing en toerisme het toegang tot dié databasis.

“Wanneer ons ’n renoster teëkom wat siek lyk of beseer is, stel ons onmiddellik die kantoor daarvan in kennis. Die ministerie stuur dan ’n veearts uit om na die renoster te kom kyk,” sê Tjiraso.

“Gemeenskappe moet meer by renosterbewaring betrokke raak en verdagte of vreemde persone rapporteer. Gemeenskappe moet met die polisie, ministerie en SRT saamwerk sodat ons stropers kan vang en stropery kan voorkom,” het mnr. Franco Morao van Wilderness Safaris verduidelik.

Die Wilderness Wildlife Trust is in 1980 deur Wilderness Safaris begin en in 2000 is dit as ’n onafhanklike trust gevestig. Die trust ondersteun verskeie bewaringsprojekte in Namibië, Suid-Afrika, Zimbabwe, Botswana, Malawi en Zambië finansieel. Wilderness Safaris ondersteun die projekte deur onder meer toerusting, brandstof en akkomodasie te verskaf en voertuie te diens.

In 2003 het Wilderness Safaris en SRT in ’n gesamentlike onderneming die Desert Rhino Camp in die Kunene-streek oopgemaak. Die kamp dien as ’n basiskamp vir die STR-spoorsnyers en moniteringspan. Wilderness dek die span se onkoste, terwyl Wilderness Safaris ook die Big Three-bewaringsgebiede, Torra, Sesfontein en Anabeb finansieel vergoed.

SRT is in 1982 deur mee. Blythe Loutit en Ina Britz gestig om woestynaangepaste renosters van die Kunenestreek te monitor en om navorsing oor dié diere te doen. SRT het ’n fotografiese en historiese databasis oor elke swartrenoster in die streek opgestel. Dié databasis is van die langste en mees volledige in die wêreld.

In die 1980 was die swartrenosterbevolking op die rand van uitwissing, maar vandag het Namibië die hoogste bevolking van dié spesie in die wêreld.

Die prestasie word egter deur stropers ondermyn en in 2014 is 56 renosters in die land gestroop. In 2015 is 95 en in 2016 is 59 renosters gestroop. In die eerste drie maande van vanjaar is reeds drie renosters gestroop.

SRT se oorspronklike navorsing- en moniteringsfunksie sluit nou die bewaring van renosters in. SRT werk nou saam met die MET, plaaslike gemeenskappe, bewaringsgebiede en wetstoepassingsagentskappe. In November 2014 is ’n sentrum by SRT se hoofkantoor geopen om die stryd teen stropers te behartig.





Samewerking tussen Wilderness en SRT:

2003 – Desert Rhino Camp word geopen.

2003-2005 - Toegepaste navorsingsprojekte uitgevoer deur SRT en Wilderness Safaris (WS) lei na die ontwikkeling van wetenskap-gebaseerde renosterbesigtiging en -beleide.

2006 – Die ministerie van die omgewing en toerisme (MET), SRT en WS verskuif renosters na omliggende bewaringsgebiede.

2008 – WS finansier die opleiding van renostermonitors en wildbewaarders.

2009 – MET, SRT en WS verskuif nog renosters. In die laaste drie jaar is 40 renosters in 13 gemeenskappe vrygelaat.

2012 – MET gee aan Big Three die eksklusiewe vir kommersiële toerisme. WS en Big Three teken ’n gemeenskaplike ooreenkoms wat vir hulle die alleenreg op kommersiële toerisme by Desert Rhino Camp en Hoanib Skeleton Coast Camp gee.

2013 – Die kommunale renosterbewaarder-ondersteuningsprogram word ontwikkel.

2015 – WS en SRT teken ’n nuwe ooreenkoms.