Is seewater die antwoord?

Elvira Hattingh – Die verskaffing van ontsoute seewater aan beide die sentrale kusgebied asook Windhoek sal nie minder as N$10 miljard kos nie. Sou Gaborone in Botswana óók water vanaf die skema ontvang kan die koste dalk tot meer as N$29 miljard styg. Dit is aldus ’n voorlopige verslag, wat die afgelope week tydens ’n NamWater-werkwinkel bekend gestel is oor die haalbaarheid van sò ’n projek. Mnr. Abraham Nehemia, uitvoerende hoof van NamWater, het tydens die geleentheid verduidelik dat die haalbaarheidstudie gedoen word om ’n alternatiewe opsie tot die verskaffing van water in sentrale Namibië vanaf die Kavangorivier te hê. Hy sê die studie, wat reeds in Februarie verlede jaar begin is, sal na verwagting teen die middel van 2020 voltooi wees. Die haalbaarheidstudie word deur ILF Consulting Engineers asook Lund Consulting Engineers, as plaaslike subkontrakteur gedoen, terwyl dit deur die Duitse ontwikkelingsbank KfW befonds word. “Die werkwinkel vorm deel van die studie sodat alle kernbelanghebbendes geraadpleeg kan word, wat sal help om oor die pad vorentoe te besluit,” het Nehemia gesê. Hy meen die enigste vraag is of die kus se ontsoute water ook aan sentrale Namibië verskaf moet word en of daar eerder water vanaf die Kavangorivier gekry moet word, terwyl ’n ontsoutingsaanleg die enigste keuse vir die kusgebied is. “Daar is net nie ’n ander opsie vir waterverskaffing by die kus nie, of dit reën of nie, hul ondergrondse water is nie genoeg nie,” het Nehemia gesê. Die minister van landbou, water en bosbou, mnr. Alpheus !Naruseb, sê die rede is die opbloei van uraanmyne by kusgebiede. Volgens die voorlopige verslag deur ILF Consulting Engineers sal groot uraanmyne teen 2050 meer as 54 Mm³ (miljoen kubieke meter) water per jaar benodig. Na raming sal die Trekkopje-myn dan 20 Mm³ water benodig, terwyl die Husab-myn jaarliks tot 10,2 Mm³ water sal benodig. Die kus se verwagte watertekort vanjaar sal 13,07 Mm³ wees, terwyl sentrale Namibië s’n sowat 1,06 Mm³ sal wees. Teen 2050 sal dit na verwagting onderskeidelik 36,20 Mm³ en 30,04 Mm³ wees. “Die enigste vraag is dus of die kus se ontsoute water ook aan sentrale Namibië verskaf moet word en of ons eerder water vanaf die Kavangorivier moet kry,” het Nehemia verduidelik. Die minister het gesê bilaterale ooreenkomste kan ook met Botswana aangegaan word om van dié water aan Botswana se hoofstad Gaborone te verskaf, wat jare reeds ’n erge watertekort ervaar. BOU OF KOOP? Volgens Nehemia word beide die oorname van die bestaande Orano-ontsoutingsaanleg naby Wlotzkasbaken, asook die bou van ’n nuwe aanleg ondersoek. Die verwagting is dat die ontsoutingsaanleg teen 2024 operasioneel moet wees. ILF Consulting Engineers meen beide die aankoop van die Orano-ontsoutingsaanleg asook die bou van ’n nuwe ontsoutingsaanleg is tegnies haalbaar. Tog, sê die ingenieurs, blyk dit die twee opsies soortgelyke kumulatiewe koste gaan hê. Indien die bestaande Orano-ontsoutingsaanleg bekom word, sal rehabilitasie- en uitbreidingswerk gedoen moet word.Dit sal behels dat die wateronttrekkingstoerusting en -pype verander word en meer grond beskikbaar gestel word. Indien hierdie aanleg, buiten vir water aan die sentrale kusgedeeltes, bykomende ontsoute water aan sentrale Namibië, en-route-gebruikers en eindelik Botswana moet verskaf, kan dit beteken dat ’n tweede aanleg gebou sal moet word. Deur die aankoop van Orano beteken dit die aanvanklike kapitaaluitgawes sal laer wees aangesien die fasiliteit reeds staan. Die teendeel is uitbreidings- of konstruksiewerk kan moeiliker wees omrede dit binne ’n bestaande kompleks gedoen moet word. Die ingenieurs meen dis makliker om meer grond aan te skaf as die Orano-aanleg in gebruik geneem word aangesien dit ’n bestaande kompleks is. Nietemin sal die Orano-aanleg se onderhoudswerk- en koste hoog wees en so ook energiekoste. Die rede is dat die aanleg van ouer tegnologie gebruik maak. In die haalbaarheidstudie is omgekeerde osmose vir die ontsouting van seewater oorweeg. ILF Consulting Engineers sê egter as dit by Orano se suiweringsproses kom moet ander tegniese oplossings oorweeg word. Die tegnologie wat vir die voorafbehandeling van seewater verantwoordelik is, sal verbeter moet word. “Volgens beskikbare data van die Orano-aanleg is die water, wat na die omgekeerde osmose-membrane vloei, nie van die regte gehalte nie. “Die voorafbehandelingsproses is onvoldoende, wat tot probleme met die voorafbehandelde water se slikdigtheidsindeks lei. Dit veroorsaak weer dat die omgekeerde osmoseproses nie op standaard is nie,” het ILF in hul verslag geskryf. Daarteenoor kan die konstruksie van ’n splinternuwe ontsoutingsaanleg op ’n geskikte plek langs die kus meer as drie jaar neem. Boonop sal dit nog ’n bykomende jaar neem om kontrakteurs aan te stel, het ILF gesê.IFL stel voor, indien ’n nuwe aanleg gebou word, dit by Myl 6 noord van Swakopmund gebou word of naby die bestaande Orano-aanleg. “’n Nuwe ontsoutingsaanleg sal meer energiedoeltreffend wees omdat die jongste tegnologie van meet af ingespan kan word. ’n nuwe aanleg se bedryfskostes sal ook laer wees. “Dit is egter ingewikkeld om toestemming te kry vir nuwe ondersese ontsoutingsinstallasies, terwyl die Orano-aanleg reeds oor die nodige fasiliteite beskik,” het die ingenieurs in hul verslag gesê.WATEROORDRAGSKEMA Indien daar besluit word dat ’n nuwe ontsoutingsaanleg slegs water aan die sentrale kus moet verskaf, is die goedkoopste opsie om die bestaande DI-pyplyn van sowat 42,5 km lank na Swakopmund se reservoir te gebruik. Dan sal kapitaal slegs benodig word om nuwe watertenks en ’n pompstasie by die nuwe ontsoutingsaanleg te bou en om die aanleg met die bestaande pyplyn te verbind. Sou die ontsoutingsaanleg egter ook water aan Windhoek en en-route-gebruikers moet verskaf, is daar twee opsies. ’n Pyplyn, wat aanvanklik van die bestaande Trekkopje-myn se pyplyn gebruik maak, kan gebou word. Dit sal dan oor 355 km tot in Windhoek strek. Andersins moet ’n pyplyn van 398 km lank vanaf die Swakopmund-reservoir gebou word. Alle ontsoute water sal dus vanaf die ontsoutingsaanleg eers na dié reservoir gaan voor dit na sentrale Namibië en moontlik verder gaan. ILF meen die eerste opsie is beter aangesien dit laer bedryfskostes tot gevolg sal hê. “Die tweede opsie beteken water vir sentrale Namibië sal 42,5 km verder moet vloei. Dit sal hoër energiekostes meebring,” het ILF gesê. Die eerste opsie beteken ook dat die sentrale kusgedeeltes die DI-pyplyn net vir hul eie doeleindes kan gebruik, terwyl die ander pyplyn alleenlik water aan sentrale dele sal verskaf. ILF meen die goedkoopste opsie is om vier pompstasies te bou, wat ontsoute water na die sentrale dele van die land voer. Sou Namibië besluit om ontsoute water ook aan Botswana te verskaf, sou die pyplyn tussen die kus en Windhoek 44 duim in plaas van 36 duim moet wees, aangesien ’n hoër vloeitempo gehandhaaf moet word. Boonop sal ’n bykomende pompstasie by die Windhoek-reservoir nodig wees om ’n pyplyn na Gaborone te voer. Die totale lengte van die pyplyn tot in die buurland se hoofstad sal 1 110 km wees. Tog kan ontsoute water met behulp van swaartekrag vanaf Windhoek na Gaborone gevoer word. ELEKTRISITEIT Die plan is dat NamWater hernubare elektrisiteit of sonkrag van ’n onafhanklike kragverskaffer koop om in die skema se behoeftes te voorsien. Die ILF se verslag dui aan as ontsoute water slegs aan die sentrale kus verskaf gaan word sal twee kragaanlegte nodig wees – een by die New Khan-substasie en die ander by die TIN-substasie. Indien Windhoek, en-route-gebruikers en Botswana ontsoute water moet ontvang, sal ses kragaanlegte benodig word. ILF sê elektrisiteitstariewe word nie slegs deur beleggingskoste bepaal nie, maar dat kapitaalkoste, sonkrag en ’n beleidsomgewing sterk drywers van lae tariewe van onafhanklike kragverskaffers is. “Die huidige beleidsraamwerk beperk die hoeveelheid hernubare krag, wat gebruik kan word. Die maksimum persentasie is 30%. Dit beperk ook die besparings, wat goedkoper, meer volhoubare elektrisiteit kan meebring,” meen die ingenieurs. “So ’n beperking veroorsaak ook dat daar steeds op ingevoerde of die konvensionele opwekking van elektrisiteit staatgemaak word. Dit maak dit moeilik om die doelwit te bereik om 70% hernubare krag te gebruik, soos uiteengesit in die beleid vir hernubare energie.” LEEFTYD, KOSTE Ontsoutingsaanlegte en sonkragaanlegte het ’n gemiddelde leeftyd van 25 jaar terwyl ’n wateroordragskema se leeftyd sowat 50 jaar is. Sou ’n ontsoutingsaanleg slegs die kus moet dien, sal sowat 36 Mm³ ontsoute water jaarliks benodig word. Die kapitaaluitgawes op dié ontsoutingsaanleg sal dan US$135 miljoen wees, met ’n addisionele US$47 miljoen vir die wateroordragskema en US$66 miljoen vir ’n sonkragaanleg. (’n Totaal van sowat N$3,6 miljard.) Sowat 30 personeellede sal vir die ontsoutingsaanleg benodig word, 30 vir die wateroordragskema en 10 vir die sonkragaanleg. Indien die projek sentrale Namibië insluit moet 68 Mm³ se ontsoute water per jaar gelewer word. Die ontsoutingsaanleg sal ’n kapitaaluitgawe van US$245 miljoen vereis, terwyl die wateroordragskema s’n op US$380 miljoen sal staan en dié van die sonkragaanlegte op US$232 miljoen. (’n Totaal van sowat N$12,5 miljard.) Die ontsoutingsaanleg en wateroordragskema sal elk 35 werknemers benodig, terwyl die sonkragaanlegte werk aan 14 werkers sal verskaf. As Botswana by die waterverskaffingsnetwerk ingesluit word, sal 89 Mm³ ontsoute water per jaar geproduseer moet word. Die kapitaaluitgawes op die ontsoutingsaanleg sal dan US$320 miljoen wees, terwyl die wateroordragskema op ’n enorme US$1 305 miljoen te staan sal kom – hoofsaaklik weens die langer pyplyn. Die sonkragaanlegte se kapitaaluitgawes sal dan US$387 miljoen wees. (’n Totaal van sowat N$29 miljard.) Die ontsoutingsaanleg en die wateroordragskema sal elk 40 werknemers benodig, terwyl die sonkragaanlegte 15 werksgeleenthede sal bied.

Is seewater die antwoord?

Kommentaar

Republikein 2025-11-05

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

Is seewater die antwoord?

Kommentaar

Republikein 2025-11-05

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

Intekening vereis om toegang tot inhoud te kry. ×

MELD AAN

Advertensie

Intekening vereis om toegang tot inhoud te kry.