Ons taal

Die werkwoord “doen” word in die taalkunde 'n oorganklike werkwoord genoem. Dit beteken dat daar 'n voorwerp op dié werkwoord moet volg. 'n Mens doen altyd iets. Jy doen nie net nie. Daarteenoor is 'n werkwoord soos “swem” 'n onoorganklike werkwoord: Jy swem net; jy swem nie iéts nie (behalwe as jy 'n resies swem, maar dan swem jy eintlik in 'n resies). Maar dit wil voorkom of die oorganklike werkwoord “doen” besig is om 'n gedaanteverwisseling te ondergaan. Hy is besig om 'n onoorganklike werkwoord te word, minstens onder sekere Afrikaanssprekers. A kan byvoorbeeld sê: “Sjoe, maar sy ken haar vak!” B kan dan antwoord: “Ja, sy doen!” B sou ook bloot kon antwoord: “Ja, beslis!”, of “Inderdaad!”, of “Omtrent!”, of “Definitief!”, en so meer. Waarom dan “Sy doen”? Die rede is natuurlik Engels. A: “Wow, she certainly knows her field!” B: “Yes, she does!” Daarom sal vele Afrikaanssprekers die onoorganklike “doen” as 'n lelike doensel veroordeel, en ek moet sê, hy val darem ook nie heeltemal so lekker op my oor nie. Dit is definitief ook nie 'n vorm van Standaardafrikaans nie. Tog lyk dit asof die onoorganklike “doen” ook sy eie lewe in Afrikaans gekry het. Hy klink ook waar die Engelse “do” nie sal werk nie. S.B. Kuit skryf vir my: “Ek sê vir 'n vriendin: 'Kyk vir die afdraai aan die linkerkant!' Sy antwoord: 'Ek doen.'” Hier sal Engels “I do” nie werk nie, maar wel “I am (doing it)”. Afrikaans beskik nie oor 'n gegrammatikaliseerde “present continuous tense” soos Engels nie. Dalk doen “doen” dit deesdae? Prof. Herman BeyerVakgroep AfrikaansUniversiteit van Namibiëhbeyer@unam.na

Ons taal

Kommentaar

Republikein 2025-12-18

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

Ons taal

Kommentaar

Republikein 2025-12-18

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

Intekening vereis om toegang tot inhoud te kry. ×

MELD AAN

Advertensie

Intekening vereis om toegang tot inhoud te kry.