NLU: Regering moenie by waardeketting inmeng

Elvira Hattingh - Vir optimale groei in die landbousektor is dit nodig dat die regering hom nie by waardekettings inmeng nie en hom liewer by sy rol as beleidmaker bepaal.

Die Namibië Landbou-unie (NLU) se president, mnr. Ryno van der Merwe, het Woensdag tydens die NLU-kongres gesê hoewel die regering die rol van die private sektor as die voertuig vir ekonomiese groei erken, beperk hul inmenging by die waardeketting die sektor se groei.

Hy het die Landbou Bemarkings- en handelsagentskap (Amta) as voorbeeld geneem en gesê ’n bemarkingstruktuur moet ’n private inisiatief wees.

“Tans raak die regering betrokke by die waardeketting deur die koop en verkoop van produkte – veral in die noordelike kommunale gebiede. Dienooreenkomstig moet baie duur infrastruktuur opgerig word,” het Van der Merwe gister telefonies aan Republikein verduidelik.

“Intussen moes die Namibië Akkerbouraad ’n reddingsboei van N$26 miljoen - ’n driekwart van sy geld in sy reserwe-fonds - aan Amta gegee. Dit is geld wat deur akkerbouprodusente opgebou is.

“Veel eerder moet die regering en private sektor in ’n vennootskap saamwerk, waar elkeen sy eie rol vertolk.

“Die regering se rol is om nasionale beleide te skep wat beleggings aanmoedig en lok, terwyl die private sektor besigheid moet doen.

“Óns sal welvaart skep en belasting betaal,” het hy gesê.

Hy het tydens die kongres gesê regerings skep groei en werkgeleenthede in hul strewe om armoede te verlig, maar is soms geneig om ’n veel groter deelnemer in die ekonomie te raak en betrokke te raak by die aktiwiteite van die private sektor.

“Sorgvuldige voorsorg sal getref moet word om die optimale balans te vind, aangesien die sleutelvereistes vir ’n kompeterende regering nie dieselfde is as die vereistes vir ’n suksesvolle besigheid in die private sektor nie.

“Dit is een van die redes waarom SOE’s dwarsoor die wêreld wesenlike verliese genereer.”

STEUN EERDER AS BEPERKINGS

Van der Merwe het ook gesê Namibië is nie uniek of geïsoleer nie en is blootgestel aan die internasionale mark-, ekonomiese- en politieke sentiment en tendense wat kompetisie in die internasionale mark meebring.

“Elke besigheid of deelnemer in die waardeketting se sukses of winsgewendheid hang af van hoe doeltreffend hulle in internasionale markte kan kompeteer.

“Ons kan nie toelaat dat die koste van ondoeltreffendheid of swak prestasie na die primêre produk of produsent verskuif word nie.

“Buiten die regering se rol om ’n gunstige omgewing te skep sodat die private sektor kan floreer, het dit ’n ondersteuningsrol om te vertolk.

“Die kleinveebemarkingskema is ’n klassieke voorbeeld van hoe beperkende maatreëls, eerder as steun, die teenoorgestelde uitwerking op die edele doelwitte vir waardetoevoeging en ekonomiese groei het.

“Die resultaat is kwynende skaapgetalle omdat produsente hulle na alternatiewe opsies wend om te oorleef. Dit het reeds tot die sluiting van twee kleinvee-uitvoerabattoirs gelei.”

Van der Merwe sê die vraag is of ondersteunende meganismes nie ’n beter opsie sal wees om die doelwitte van ekonomiese ontwikkeling te bereik nie.

Hy het gesê landbou is ’n belangrike strategiese sektor in die Namibiese ekonomie en kan, met die nodige steun, meer waarde ontsluit en ’n groter bydrae tot die bruto binnelandse produk (BBP) maak.

BELÊ IN LANDBOU

“Beleggings in landbou is ’n noodsaaklike voorvereiste vir groei in die sektor, en om armoede en hongersnood te verlig en omgewingsvolhoubaarheid te bevorder.”

Van der Merwe sê regerings is verantwoordelik om die wets-, beleid- en institusionele omgewing te skep wat private beleggers in staat stel om op markgeleenthede te reageer.

“’n Bemagtigende omgewing vir landbou sluit in goeie bestuur, makro-ekonomiese stabiliteit, deursigtige en stabiele handelsbeleide, doeltreffende markinstansies en respek vir eiendomsreg.

“In die afwesigheid van ’n bemagtigende omgewing en genoegsame markdryfvere sal boere nie genoegsaam in landbou belê nie en hul beleggings sal nie maatskaplik optimale opbrengste hê nie. Inteendeel, die skep en onderhou van ’n bemagtigende omgewing is een van die belangrikste beleggings.”

Hy het bygevoeg die NLU ondersteun die ekonomiese doelwit van die Harambee-welvaartsplan, naamlik dat welvaartskepping die beste manier is om armoede te takel. Welvaartskepping word bewerkstellig deur die ekonomie op ’n volhoubare en inklusiewe wyse te groei, asook deur behoorlike werkgeleenthede te skep.

Van der Merwe het afgesluit deur die president en regering te bedank vir hul volgehoue pogings om vrede en stabiliteit in die land te handhaaf, kort voor die tweede nasionale grondkonferensie moet plaasvind.