Klaar gepraat oor vee in padreserwes

Elvira Hattingh - Ná ‘n stryd van bykans twintig jaar om owerhede sover te kry om op te tree teen vee-eienaars wat hul diere onwettig in openbare padreserwes laat loop, gaan die Joint Crime Prevention Forum (JCPF) nou individuele oortreders identifiseer en vasvat.
Volgens mnr. Frikkie Engels, voorsitter van die forum, sal die 22 misdaadvorkomingsforums wat onder die JCPF val, oral in die land foto’s van vee in die pad en op padreserwes neem en hul eienaars deur middel van die oorplaatjies deur NamLits laat identifiseer.
Die proses is reeds begin en die forum het reeds ‘n lys name van enkele skuldiges. ‘n Beroep word ook op die publiek gedoen om te help om skuldiges aan die kaak te stel en sodoende te help om onnodige ongelukke, beserings en sterftes te verminder.
“Die skuldiges sal gewaarsku word om hul diere uit padreserwes te verwyder. Indien dit nie gebeur nie, sal verdere stappe gedoen word en ‘n saak kan selfs teen oortreders aanhangig gemaak word,” het hy gesê.
Die besluit volg ná bykans 14 jaar se onderhandelinge tussen die JCPF, die Namibië Landbou-unie (NLU), die ministerie van werke en vervoer, NamPol, die Paaieowerheid (RA), die ministerie van stedelike en landelike ontwikkeling en munisipaliteite, wat op min daadwerklike aksie uitgeloop het om vee uit padreserwes te hou.


NamLits maak die verskil
“Danksy veeartsenyregulasies wat intussen ingestel is dat die oorsprong van alle diere deur middel van ‘n brandmerk en oorplaatjie vasgestel moet kan word, kan ons die eienaars nou identifiseer. Voorheen het ons nie geweet aan wie die diere behoort nie,” het Engels gesê.
Spesifieke probleemgebiede waar vee herhaaldelik op openbare paaie loop, is geïdentifiseer as die informele nedersettings by Omitara en Okahandja, die gedeelte van die B1 wat verby Rehoboth loop, Baumgartsbrunn en die Dordabis- of Stinkwatergebied.
“Terselfdertyd sê artikel 51 van die kriminele wet in geval iemand skuldig bevind word daaraan dat hulle skade of verlies aan ‘n ander persoon veroorsaak het, kan vergoeding van die skuldige geëis word. Jy kan dus beide krimineel en siviel verantwoordelik gehou word,” het Engels gesê.
Volgens die padverkeer- en vervoerwet van 1999 en die regulasies van 2001, mag geen persoon enige beeste, perde, donkies, muile, skape, bokke, varke of volstruise op enige gedeelte van ‘n openbare pad laat, waar die pad aan weerskante toegespan of toegemaak is nie. Die diere mag ook nie êrens gelaat word waar dit op die pad kan beland nie.


Geen steen onaangeraak
Engels sê die situasie, wat volgens die NLU reeds sedert 1996 ‘n ernstige probleem is, is vir die forum ‘n politieke tameletjie. Die forum het oor die afgelope 14 jaar geen steen onaangeroer gelaat om die probleem te probeer oplos nie.
Republikein is in besit van verskeie dokumente wat aandui dat korrespondensie met herhaalde versoeke om die probleem op te klaar, so lank gelede soos 2005 reeds tussen die betrokke partye plaasgevind is. Die kwessie het in 2006 by die ombudsman en in 2014 by die aanklaer-generaal gedraai. ‘n Inter-ministeriële raadplegingskomitee is in 2008 op die been gebring en die NLU het vir Engels genomineer om op hierdie raad te dien.
In verskeie briewe aan voormalige ministers van werke en vervoer, mnre. Erkki Nghimtina en Helmut Angula, wys die NLU die minister daarop dat die raadplegingskomitee vergaderings geskeduleer en weer gekanselleer het. Ondanks dié briewe om die kwessie onder die ministerie se aandag te bring, het die komitee uiteindelik ontbind.
In November 2010 het Engels van Nampol se streekbevelvoerder vir die Khomasstreek, kommissaris Samuel //Hoebeb, verneem ‘n moratorium is geplaas op die vervolging van eienaars wat hul vee op openbare paaie laat loop. Die aanklaer-generaal daarenteen het ontken dat enige moratorium van die aard bestaan en op 8 Februarie 2011 opdrag gegee dat kommissaris //Hoebeb met die verwydering van vee van padreserwes in die Khomasstreek moet voortgaan.
In Maart 2011 is ‘n vergadering tussen Nampol en die Karubeams Misdaadvoorkomingsforum belê om die polisie se strategie te beplan. Kort daarna is die polisie se adjunkkommissaris, Andreas Nelumbu, egter verplaas en die beplande aksie het doodgeloop.


Niemand dwing wet af
“Die probleem is dat verskeie partye vir die beheer van vee op openbare paaie verantwoordelik is, maar nie een die wet toepas nie. Die grootste rede hiervoor is ‘n gebrek aan bruikbare skutgeriewe,” het Engels gesê.
Boere in die Dordabis-omgewing het in 2009 hul infrastruktuur gratis as tydelike skutgeriewe aangebied, maar volgens die ministerie sou die wetgewing eers herskryf moes word voor van die aanbod gebruik gemaak kon word.
“Die NLU het toe ‘n regsmening vir die minister geskryf waarin gesê is dat kragtens artikel 111 van die Padverkeer- en vervoerwet, mag die minister die verantwoordelikheid vir die skut van vee op tenderbasis toeken. Daar het egter niks van gekom nie.
“Die RA kan self nie optree nie, alhoewel dit erken dat dit die beskermheer van padveiligheid is. Die verantwoordelikheid om die wet af te dwing as iemand sy vee langs openbare paaie laat loop, lê by Nampol,” sê Engels.
“Sou Nampol egter die diere konfiskeer, het hulle geen vervoer om die diere na skutgeriewe te neem nie. Die ministerie van werke en vervoer is verantwoordelik vir skutgeriewe, maar die beskikbare geriewe het só in onbruik verval dat dit nie gebruik kan word nie.
“Munisipale verordeninge maak voorsiening vir skutgeriewe vir diere op openbare paaie binne hul munisipale gebied. Munisipaliteite het egter ook nie skutgeriewe nie, weens hoë koste verbonde aan die bou en onderhoud daarvan, terwyl dit nie ‘n groot inkomste lewer nie,” het Engels gesê.
“Die misdaadforum kon oor die afgelope jare nooit al die betrokke partye rondom een tafel bymekaar kry nie. Elkeen verstaan sy verantwoordelikheid, tog neem niemand leiding om op te tree nie.
“Vee loop intussen onafgebroke op padreserwes en dit bly ‘n brandpunt in ons land. As gevolg hiervan het sekere landsburgers intussen al die reg in eie hande geneem en beeste op paaie in die nag by die hope doodgeskiet,” het Engels gesê.