Kiwukiland se uitdagings

Dit is 09:30. Die kwik in die termometer staan klaar op 36°C. In Kiwukiland, die informele nedersetting aan die buitewyke van Tsumeb, voel 'n mens dit terdeë.
In die klipperige, kronkelpaadjie wat tussen die sinkhuisies weef, stap Petrus !Duseb met sy kruiwa en drie vyf liter waterkanne na die waterpunt.
Vir die meer as 5 000 inwoners van die nedersetting is daar net vyf munisipale waterpunte wat met voorafbetaalde kaarte geaktiveer kan word en waar water getap kan word.
Petrus se broer is onlangs oorlede en nou moet hy nie net vir sy gesin nie, maar ook sy oorlede broer se gesin water met die kruiwa aanry.
" Dis harde werk en dit is warm. Die pad is sleg en die waterpunt is ver," vertel Petrus.
Me. Ndamonaonghenda Hamukwaya is alleen by die huis met haar drie peuters, Behovelo, Silka en Martina. Die sinkhuisie waarin hulle woon, is nederig en klein, maar silwerskoon. Dit is duidelik die lewe druk en dat sy die beste probeer maak van hierdie ongenaakbare omstandighede.
Verder af in die stowwerige straat loop ons die 21-jarige Fransien Rubes en haar eenjarige dogtertjie, Inney, raak. Fransien het nie werk nie en woon by haar ma, wat op Tsumeb werk en die pot aan die kook moet hou.
" Ons grootste probleem is water. Ons moet baie ver loop om water te kry. Dan is hier ook nie elektrisiteit nie en boonop loop hier nie busse van hier af dorp toe nie. Hier is taxi's, maar hulle is te duur, ons kan dit nie bekostig nie,” vertel sy.
Hoe die plakkersgemeenskap hier gevestig is, bly 'n bron van bespiegeling. Sommige sê die grond is aan hulle beskikbaar gestel as deel van 'n politieke spel om kiesers se stemme te werf. Ander meen weer eise om grond deur die plakkers het op dowe ore geval en dat hulle die reg in eie hande geneem het en hulle bloot daar gevestig het.
Volgens die ekonomiese ontwikkelingsbeampte van Tsumeb munisipaliteit, mnr. Lemmy Geingob, het die plakkerskamp oor die afgelope paar jaar " gematerialiseer" .
" Weatherly het 'n stuk grond aan die dorpsraad beskikbaar gestel om sommige plakkers wat hulle in die Soweto-gebied gevestig het, te hervestig. Toe ander mense besef sommige is hervestig, het hulle bloot die grond beset. Daar was niks wat die dorpsraad kon doen nie omdat die grond wat onwettig beset is, aan Weatherly behoort het. Die grond is met ander woorde onwettig gegryp.
" Al het die dorpsraad 'n verantwoordelikheid teenoor die inwoners van die dorp, was daar niks wat op private eiendom gedoen kon word nie.
" Vanweë die erns van die saak het die dorpsraad 'n versoek aan Weatherly gerig om die grond aan die dorpsraad oor te dra sodat basiese dienste soos water, riolering, strate en vullisverwydering gebied kon word.
" Ons wag nog vir die oordrag van die akte ten einde basiese dienste in Kiwukiland te lewer.
" Al die inwoners van Tsumeb se informele nedersettings, insluitende Kiwukiland het egter toegang tot kraanwater in die vorm van waterpunte wat ons stelselmatig vermeerder soos die bevolkings van die nedersettings toeneem. Vier bykomende waterpunte sal binne die volgende vyf weke ingerig word.
" Elektrifisering is die mandaat van CENORED. CENORED het die dorpsraad meegedeel dat nagenoeg 300 huishoudings in die Saamstaan-nedersetting en in Kiwukiland in die huidige finansiële jaar van krag voorsien sal wees," het Geingob verduidelik.