Fosfaat-debat begin oor

Augetto Graig - Die ontginning van fosfaat op Namibiese seebodem is vir eers van die baan af.

Die minister van die omgewing en toerisme, mnr. Pohamba Shifeta, het gister aangekondig dat hy hierteen besluit het.

In ’n uitspraak wat hy gisteroggend by die ministerie se hoofkantoor voorgelees het, het Shifeta gesê die omgewingsklaringsertifikaat wat op 5 September 2016 aan Namibia Marine Phosphate (NMP) uitgereik is, moet ter syde gestel word.

Hy het die omgewingskommissaris, mnr. Theofilus Nghitila, terselfdertyd opdrag gegee om die ministerie van visserye en mariene hulpbronne, die visbedryf en alle ander belanghebbendes in te lig dat hulle drie maande het om hul insette te lewer.

Nghitila is ses maande van gister af gegee om ’n konsultasieproses oor die ondersese myn van fosfaat te voltooi, het Shifeta gesê.

Me. Uno Katjipuka, mnr. Michael Gaweseb se regsverteenwoordiger, is verheug oor dié verwikkeling.

Gawaseb is die verbruikersregte-aktivis wie se besware aanvanklik ’n stokkie voor die klaringsertifikaat vir NMP se 20 jaar-projek van N$4,2 miljard per jaar gesteek het.

“Ons is baie gelukkig. Vandag is ’n goeie dag vir die omgewing en vir Namibië se mense,” het sy gesê.

Gawaseb se beswaar teen die projek was eerstens die ernstige langtermyn impak wat dit op die mariene omgewing en die visbedryf sou hê.

Dié beswaar het aanleiding gegee tot ‘n hofgeding waartydens die hoërhofregter Shafimana Ueitele op 11 Mei vanjaar beslis het die sertifikaat is geldig.

Die regter het die minister aangeraai om beide kante van die saak weer aan te hoor.

Dít het vandeesweek plaasgevind en aanleiding gegee tot Shifeta se besluit dat insette van voor af gelewer moet word.

In Julie 2011 het die ministerie van myne en energie reeds ’n mynboulisensie (ML 170) aan NMP toegeken.

Dít om binne ’n gebied van 2 233 km², sowat 120 km suidwes van Walvisbaai, met baggerwerk te begin.

Hulle beplan om 5,5 miljoen ton sediment jaarliks, in water wat tussen 190 m en 300 m diep is, oor ’n gebied van sowat 3 km² per jaar op te suig sodat ongeveer 60 km² binne die 20 jaar wat die lisensie geldig is, ontgin kan word.

Shifeta het genoem dat Namibië ’n seegebied van sowat 580 000 km² besit, en die gebied wat NMP wil ontgin, beslaan sowat 0,0003% hiervan.

Hy het ook gesê NMP het voortdurend aan navorsingsvereistes voldoen wat in die loop van die omslagtige omgewingsimpakstudie gestel is en ’n paneel desundiges het dit as van goeie gehalte beskryf.

Volgens die paneel was dit een van die mees omvattende navorsingsprogramme ooit in Suidelike Afrikaanse waters en het dit merkwaardig bygedra tot kennis van Namibië se mariene omgewing.

Die navorsing het ook aangedui dat die impak van die projek gering sou wees.

“Artikel 95 (l) van die Namibiese Grondwet beklemtoon die belang van die beskerming van die omgewing. Die Namibiese Grondwet is een van min ter wêreld wat die beskerming van die omgewing verseker,” het Shifeta gesê.

“Die stigters van ons Grondwet se bedoeling was dat Namibiese burgers en inwoners op omgewingsbewaringskwessies moet let,” het hy gesê.

Die mynboulisensie is op regverdig wyse aan NMP toegeken, vóór die regulasies wat met die omgewingsbestuurwet verband hou in Februarie 2012 gegeld het.

NMP beskik dus oor ’n gevestigde belang en verdien ook administratiewe regverdigheid soos artikel 18 van die Namibiese Grondwet verseker, het Shifeta gesê.

“Versigtigheid moet aan die dag gelê word om die regte van die respondent (NMP) en dié in openbare belang te balanseer,” het hy gesê.