Erna Müller: Storiefabriek

Foto's en teks deur Lloyd Zandberg

Nie ver van my werk af nie is ’n klomp heuwels. Die goed vereis eerste rat tot heelbo. Jy kan nie met tweede daar probeer uitkom nie. Aan die voet van die hoogste bult is Erna Müller se huis. Erna is skrywersgoud.

Sy is een van die mees bekroonde jeugskrywers in Namibië en het al verskeie pryse vir haar skryfwerk ontvang.

In eerste rat melk ek my kar tot voor haar huis. Die huis, kon ek sien, is nie net ’n woning nie, maar eerder ’n trots - netjies en goed versorg. As jy by iemand se voorhekkie staan, weet jy dadelik watter soort mens op daai erf bly en of die mense lekker bly.

Ek wou vir Erna by haar huis ontmoet, want dan kan ons die son vir ’n bietjie hitte soek. As ’n mens dit by ’n restaurant doen, kyk die mense jou snaaks aan en wonder of jy oukei is. Gister het Erna vir my ’n e-pos gestuur net om my te waarsku dat die hekkie nie werk nie.

“Hy ignoreer flou probeerslae,” het sy gesê.

Maar dit was nie vir my nodig om die halstarrige hek te probeer oopmaak nie. Toe ek voor die hek stop, het Erna soos ’n spook deur die huis beweeg en haar verskyning onder ’n groot, groen boom gemaak.

Sy het vir my gewaai soos iemand wat op die rand van ’n hawe staan. Af met die trappe is sy, tot voor die hek. Agter haar is twee Jack Russell-hondjies. Hulle was baie bly om my te sien. Of so het dit gevoel. Want dit was net lekkies en springe vir ’n goeie vier minute.

Ek is by die erf in met baie vrae tussen my kieste. Nie baie mense weet hoe baie hierdie vrou al in letterkunde gedoen het nie. Die feit dat sy al 10 boeke geskryf het, is eenvoudig indrukwekkend genoeg om ’n boek oor háár te skryf.

“Geen melk of suiker,” het ek deur die voorportaal na die kombuis geroep. Voor my op ’n tafel, wat jy kan sien ook ’n storie het, staan al Erna se boeke wat sy tot dusver geskryf het. Een vrou, 10 boeke. Dít wil gedoen wees.

“Kom ons gaan sit op die stoep. Dit is darem te koud in die huis,” sê sy. “Die son sal nou-nou hier wees.”

Ek is stout vir ’n oggendson. Veral as hy onverwags op my afkom. Erna het vir ons ’n kamp op die stoep gebou en ons het aan die gesels geraak.

“Ek is ’n storieverteller,” sê sy.

“Toe ons klein dogterjies was, het ons alles gedoen wat klein dogtertjies normaalweg sou doen, maar in die aande as ons in die bed lê, het die ander maatjies of familie altyd gevra dat ek ’n storie moet vertel.

“En dit is daar wat ek begin stories skryf het. Al was dit net in my kop.”

As Erna praat, kan jy hoor sy weet hoe woorde werk. Sy maak gebruik van die mooiste en propperste Afrikaans denkbaar. Sy het net daai ding. Daai ding wat ’n mens boei. In haar hande is die koffie wat ek kan sien te koud is vir lekker wees. Sy vat hom ook swart.

“Hierdie is Bella,” sê sy terwyl haar wysvinger in die rigting van die grootste hondjie punt. “Bella,” sê sy, “gaan haal elke oggend vir my die koerant as hulle hom by die hekkie, wat so sukkel, aflaai. Ons het al probeer foto’s neem, maar sy is te vinnig vir ons.”

Hiermee besef ek dat ek niks neerskryf wat sy sê nie. Ek luister net. En nou maak alles vir my sin. Erna Müller het die vermoë om iets eenvoudig baie anders te sê. Al vra sy jou hoe dit met jou gaan, is dit aanloklik. Werklik iets. Ek kon toe darem ’n paar vrae inwerk.

Wie is Erna Müller?

'n Namibiese jeugverhaalskrywer.

Hoe het dit gebeur dat jy begin skryf het? Het jy net die pen opgetel en begin skryf?

Ek was van kleins af lief vir stories.

Is daar ’n deurlopende tema in jou skrywerk?

Nee, daar is nie 'n herhaalde tema nie.

Wat inspireer jou?

Goeie mense, goeie musiek en goeie boeke.

As jy nie skryf nie, wat doen jy?

Ek prosesseer en vertaal. En lees baie. Naweke speel ek soms rolbal.

Hoeveel boeke het jy al gepubliseer en wat is hulle titels?

Leandie en die Wonderklimtol, Diamond, The Choice, Match Point, Voices in the Night, Extra Time, When You Dance with the Crocodile, It All Goes Wrong, Im Netz des Krokodils (’n vertaling), en Where the Lion Stalks.

Het jy enige akademiese kwalifikasies?

’n BA-graad in tale met Afrikaans, Engels en Duits as hoofvakke - baie leeswerk van goeie literatuur.

Ek het ook ’n B.Ed. en ’n Onderwysdiploma.

Hoekom skryf jy jeugboeke?

Ek was jare lank 'n hoërskoolonderwyseres. Die skool bied 'n ryk agtergrond met baie karakters en gebeure.

Beskryf jouself in een woord. Of een sin.

Kan nie. Mense wat my goed ken, sal beter vaar om my te beskryf.

As jy ’n boek oor jouself moes skryf, wat sou die titel wees?

Ek sal nooit 'n boek oor myself skryf nie.

Is daar iets wat mense nie van jou weet nie?

Hopelik, ja. Want mens se privaat lewe is privaat.

Wie is jou gunstelingskrywer(s) en hoekom?

Roald Dahl. Hy is 'n meester van die vertelkuns.

Wat is die geheim van ’n goeie boek? En dink jy jy kry dit reg?

Om die leser te boei en te raak. Maak nie saak watter genre nie. Ek? Ek probeer.

Watter soort navorsing doen jy voor jy ’n boek begin skryf?

Hang af van die tipe boek. Vir When you Dance with the Crocodile en Where the Lion Stalks het ek maande in argiewe deurgebring.

Het jy enige rituele as dit by jou skryfwerk kom?

Soggens is my mees produktiewe tyd.

Is daar iets wat jy baie graag wil doen, maar nog nie voor kans gekry het nie?

Daar is baie interessante plekke in die wêreld wat ek nog nie gesien het nie.

Enige woorde van inspirasie aan jong skrywers?

Lees, lees, lees. Dis die beste manier om te leer skryf.

Hoekom skryf jy?

Om 'n bydrae te lewer op 'n gebied waar ek dit die beste kan doen.

Wat is volgende vir Erna?

Wat skryfwerk betref: die volgende boek. En dan die volgende een. En dan die volgende een.

Erna is weer in die huis. Ek sluk my laaste slukke. Ek gesels bietjie met die honde. Hulle sê nie veel nie. Die volgende oomblik kom staan Erna reg voor my. In haar hande hou sy ’n klein skinkbord vas. Daarop is ’n afdruk van Van Gogh se Irises.

“Sien jy al die blomme? Sien jy die witte?” vra sy.

“Ja,” sê ek.

“Ons is die wit blomme van die lewe. Al probeer ons hoe hard om in te pas, kan ons nie. Dit is wat ons gelukkig maak.”

Erna het my laat dink. Vir ’n paar dae aaneen.

Tot gisteroggend om presies te wees. As jou lewe in eerste rat is, kan jy enige bult oorkom. Al is daar hier en daar ’n hekkie wat sukkel om oop te maak.