Die bevryding van woorde

Die naam “Biltongboere” het reeds voor die rugbyskouspel in Japan skielik weer uit die taalskrum van Suid-Afrikaanse sportjoernalistiek gepeul.

Informeel besig sommige Namibiërs dalk nog die woord, maar ondanks die visarend op die linkerbors heet ons span vandag “Welwitschias”.

Dapperrerige Daniëltjie het die heilige, blou horries gekry toe een Afrikaanse kommentator tydens die wedstryd teen Italië op skottel-TV na “Suidwes-Afrika” verwys het. Of sy geselsmaat hom aankant gekry het, en of iemand dalk 'n straftwiet oorgeklits het, weet die uwe nie.

Ons Namibiërs is baie vergewensgesind . . .

Toe 'n landgenoot wat op 'n heel ander rugbyveld as Daantjie grootgeword het anderdag op Republikein se Bakkiesblad die “Biltongboere” met hul moed teen die Springbokke gelukwens, sit dit vir Dapper diep aan die dink. Oor 'n veel groter kwessie. Een wat deel van die hele pale-toe-mik (om te tref) of toks-ophang van taal uitmaak.

Daar ís woorde uit ons verlede met apartheidsbaadjies. Jassies wat ons nie eers skelm in enige hangkaste moet wegsteek nie. Vra maar vir Eben Etzebeth?

Woorde word dikwels in veldtogte ingespan en kan letterlik en figuurlik oorloë ontketen.

Aanlyn skryf prof. WJ Botha die woorde “slagkreet” en “slagspreuk” kan soos “slagveld” en “slagoffer” direk na die fisieke swaai van 'n hou teruggevoer word. Deesdae se hutsmerke, byvoorbeeld #SWAMustFALL (lagbekkie), moet juis só die lyne breek.

Of die manne wat Saterdag op “Ree-bot” saam met Noord-Kaper John Goliath die stryd teen SA gekyk het hierdie “BB”-woord gebruik, sal ek graag by hulle wil hoor.

(Lees gerus John se interessante rubriek “Namibia belong at the World Cup” op SA Rugby Magazine se werf. Weet nie of hy komende Sondag weer in dieselfde kroeg saam met onse mense gaan kyk nie, want dit kan 'n heel ander petalje afgee . . .)

Hoekom die biltong hierdie kop aan die kou kry: Kan en mag woorde met onnodig geel- of rooikaarte terug in spel kom? 'n Soort dekolonisering? Of vat ek nou hoog?

Dalk wys dié woord se moontlike herlewing (“Welwitschias” is lank, word dikwels verkeerd gespel en het volgens sommige nie regtig posgevat nie) dat sodanige oppik van 'n ou bôl moontlik is wanneer min vooroordeel aan 'n begrip kleef?

Politieke korrektheid het sy plek, maar sommige glo ons leef ook in 'n era van onnodige hipersensitiwiteit.

Daarmee word negatiewe vorme van taaldiskriminasie nie ontken nie. Byvoorbeeld oordrewe purisme, eksklusivisme (soos in uitsluiting) en selfs afstigting.

Prof. Botha beklemtoon in sy artikel “Is dekolonisering 'n mite?” dat taal optrede direk beïnvloed.

Die wêreldwye beweging om taal van onbehoorlikhede te stroop, is goed, maar kan ook té ver gevoer word. Verbeel jou taal wat van alle kleur en innuendo gestroop is. Geen toeskouers sal só 'n spel ondersteun of waardeer nie . . .

By implikasie kan ons wêreld en lewens eers begin verander wanneer ons taal, houdings en optrede verander. Skynheiligheid help niks.

Dit geld elke “stryd”, 'n woord wat net ekstremistiese pasifiste dalk ook wil afstuur? Dié teen misdaad, rassisme, seksisme, stamgebondenheid, geslags- en ander geweld, ensovoort. Asook dié ten gunste van bewusmaking en positiewe verandering.

Gaan Daantjie Sondagmôre tydens die aksie uit Tokio tuis “Biltongboere!” waag skreeu? Selfs net een keer? Sommer vir die parmantigheid.

Nie sommer nie. Of moet ek bo my ongemak uitstyg? Te bang vir die mure (bure) met ore?

Nie soos sekere Suid-Afrikaners wat glo daar in Japan op Afrikaans baie lelike dinge in die strate, op peronne en in sneltreine kwytraak nie. Omdat hul dink niemand anders kan verstaan nie. Praat nou van eilandmentaliteit?

Ryke stof tot nadenke . . .