‘Covid-19 is ’n werklikheid’

Henriette Lamprecht – Covid-19 is ’n werklikheid wat nie ontken kan word nie.

“Ons sien die pasiënte, ons verloor van die pasiënte. Dit is ongelukkig dat ons in ’n situasie is waar mense glo die mediese professie oordryf die sterftes wat daarmee geassosieer word. Dit is nie iets wat dokters sal doen nie, daar is geen rede of voordeel vir ons om dit te doen nie.”

Die Windhoekse pulmonoloog dr. Willie Bruwer het self ook positief vir Covid-19 getoets en hy erken buiten die fisiese simptome was daar ook die vrees vir wat dit vir hom kan inhou.

Hy erken die diagnose was ’n “groot skok” omdat hy al die reëls gevolg het om homself en sy gesin te beskerm. Bruwer was aanvanklik asimptomaties, maar het drie dae later simptome soos ’n hoes en verlies aan smaak ervaar.

“Ek was nogal siek en saam met dit is jy bekommerd oor dit wat jy van die siekte hoor en lees. Aangesien jy in die mediese professie is, weet jy wanneer die gevaar begin en jy begin die dae tel. Dag 3 en 4 is gewoonlik ’n probleem.”

Volgens Bruwer besef jy jy kan nie die dinge doen wat jy normaalweg gedoen het nie.

Net om uit die bed uit op te staan en badkamer toe te gaan het, het hom geweldig moeg gemaak.

Bruwer verduidelik die virus dring die liggaam op verskeie maniere binne – dikwels die oë, mond of neus – en word ook deur kontak met besmette oppervlaktes versprei.

“Jy raak aan iets waaraan ’n geïnfekteerde persoon geraak het, of jy asem die druppeltjies in wat dan in die boonste lugweë ingaan.”

Die virus bind aan reseptore, gaan in die selle van die boonste lugweg en begin verdeel. Die proses duur sowat twee tot sewe dae, maar kan korter of langer duur.

Die liggaam se immuniteit besef op dag 7 iets is iewers verkeerd en dit is gewoonlik wanneer die grootste probleem ervaar word.

In sommige gevalle oorreageer die liggaam se immuniteit en dié oorreaksie veroorsaak die baie ernstige siektes.

“Basies probeer die virus ’n vastrapplek in die liggaam kry. Die liggaam probeer homself verdedig en ongelukkig oorreageer dit op ’n manier waar jy simptome soos ’n ernstige asemtekort en hoë koors kry.”

Aangesien Covid-19 ’n nuwe virus is, weet die liggaam nie noodwendig hoe om dit te beveg nie.

“Met ander virusse het die liggaam ’n geheue opgebou en ‘onthou’ hoe om dit te hanteer.”

In asimptomatiese gevalle oorreageer die liggaam nie en ‘hanteer’ die virus.

“Dit kan wees dat daar ’n verskil in die hoeveelheid van die virus in die pasiënt se liggaam is. Waar daar ’n groot virusblootstelling was, kan die reaksie hoër wees. ’n Mindere reaksie beteken die immuunreaksie hoef nie noodwendig te oorreageer nie.”

Met verwysing na langtermyngevolge sê Bruwer beide baie ernstige siek pasiënte en dié wat asimptomaties was, kan later newe-effekte van die siekte hê.

In die geval van mense met onderliggende mediese toestande soos diabetes, kanker en outo-immuunsiektes reageer die liggaam nie soos dit normaalweg sou nie, wat dié mense baie weerloos vir Covid-19 maak, sê Bruwer.

Buiten vir die neus en keel waar die meeste simptome ervaar word, is baie ander organe ook betrokke.

“Die virus val op ’n manier bloedvate aan wat die meeste organe het. Longe is veral ’n groot probleem, maar dit kan ook die hart, niere en selfs die brein beïnvloed.”

Sommige pasiënte kry hartaanvalle, terwyl ander se kognitiewe vermoë en funksie soos geheue aangetas word.

“Die virus veroorsaak inflammasie van die bloedvate en jy kry onder meer bloedklonte wat in die longe en brein vorm.

Die behandelingsopsies sluit twee groepe behandelinge in. In die geval van deksametasoon word die liggaam se immuunreaksie onderdruk wat die oorreaksie stop en die inflammasie onderdruk en sodoende die organe beskerm. Bruwer maan egter dit word nie aan alle pasiënte voorgeskryf nie.

“Dit word net vir sekere pasiënte gegee waar risikofaktore is en hul immuunreaksie begin oorreageer.”

Volgens hom hou die behandeling komplikasies in, met steroïede wat dit moeilik maak om glukose in diabete te beheer.

Die tweede behandelingsopsie fokus op die virus self met die gebruik van remdesivir wat die virus se vermoë onderdruk om te verdubbel en sodoende die liggaam tyd gee om te herstel. Ook in dié geval word dit net aan sekere pasiënte gegee; dié met hoërisikofaktore soos diabetes, onderliggende hartsiektes en erge asemnood ervaar.

Die middel is volgens Bruwer reeds ’n geruime tyd in gebruik en het nie langtermynkomplikasies nie. Dit is aanvanklik vir die behandeling van Ebola ontwikkel wat net soos Covid-19 ’n RNA-virus is. ’n RNA-virus is 'n virus wat ribonukleïensuur (RNA) as genetiese materiaal het.

“Ons het na medikasie gekyk wat ons beskikbaar het en wat moontlik doeltreffend in die behandeling van Covid-19 is.”

Volgens Bruwer is die mees algemene oorsaak van sterfte wanneer een van die organe ingee.

“Wanneer die hart se bloedvate ontsteek, verhoog die risiko vir die vorming van bloedklonte in die bloedvate en wat uiteindelik tot ’n hartaanval lei. Covid-19 kan ook die hartspier aantas wat veroorsaak dat dit nie sy werk kan verrig nie.”

Met verwysing na gesonde mense met geen onderliggende toestande wat ernstig siek raak en selfs sterf, sê Bruwer elke mens het ’n individuele reaksie.

“Ons immuniteit verskil; ons blootstelling tot ons omgewing verskil. Elkeen van ons sal verskillend op dieselfde stimulus reageer.”

Volgens Bruwer wil dit voorkom asof kinders onder die ouderdom van 10 jaar minder geneig is om siek te raak of ernstige simptome te ontwikkel.

“Dit kan wees oor hul immuniteit of ander virale blootstelling wat hulle het. Daar is egter wel kinders wat baie siek raak en multisisteem inflammatoriese siekte ontwikkel. Dit is gelukkig baie skaars.”

Ook swanger vroue het ’n hoë risiko om ernstig siek te raak, grootliks as gevolg van hul immuniteit wat tydens swangerskap verander.

Die ventileringsmetode wat by kritieke pasiënte gebruik word – hoëvloei- nasale suurstof – is iets wat voorheen net by kinders gebruik is, sê Bruwer.

“In Covid-19-pasiënte probeer ons om hulle nie te intubeer nie. Ons het besef die prognose versleg die oomblik wat ons dit doen; ons probeer dit dus vermy.”

Nie-indringende vorme van ventilasie word wanneer moontlik daarom eerder gebruik om te probeer om druk in die longe te verhoog.

Tydens die intubasieproses word ’n plastiekbuis wat aan die ventilator gekoppel is, deur die mond in die pasiënt se lugweg geplaas. Alternatiewelik word ’n trageostomie gedoen waartydens ’n chirurgiese sny deur die keel gemaak word om ’n kleiner buis deur die lugpyp te plaas.

Volgens Bruwer forseer die ventilator lug in die longe.

“Wanneer ons normaal asemhaal, is dit ’n passiewe proses. Met die ventilator blaas ons lug in die longe wat probleme kan veroorsaak as jy te veel lug inblaas en dit gevolglik skade veroorsaak.”

As pulmonoloog en mediese dokter erken hy dit is skrikwekkend om met baie ernstige of kritieke Covid-19-pasiënte te werk.

“Jy word aan jou eie sterflikheid herinner wat hiermee geassosieer word. Jy sien pasiënte sukkel, jy is bewus daarvan dat dit ’n risiko inhou as jy met hulle werk.”

Bruwer erken dokters merk nou langtermyn- chroniese longtoestande op wat hulle nie voorheen gesien het nie.

Met verwysing na herinfeksie sê hy dit wil voorkom asof die meeste pasiënte ’n redelike goeie immuunreaksie tot die virus ontwikkel wat die risiko vir herinfeksie baie kan verminder.

“Wat ons nie weet nie, is wat sal gebeur as en moontlik wanneer die virus muteer soos wat ons met die griepvirus sien.”

Volgens hom wil dit voorkom asof die coronavirus nie so dikwels muteer soos die griepvirus nie.

“In die stadium is die kans om weer met dieselfde virus besmet te word, baie skraal. Sou dit gebeur is die kans dat jy baie matige simptome sal hê, maar ons weet nie wat sal gebeur as die virus muteer nie.”

Bruwer beskryf die toets vir Covid-19 as ’n “baie sensitiewe toets”.

“Dit toets basies vir genetiese materiaal van die virus en onderskei nie tussen ’n lewende en dooie virus nie. Dit sê bloot daar is genetiese materiaal teenwoordig.”

Volgens hom sterf die virus sewe tot tien dae nadat die persoon geïnfekteer is.

“Die genetiese materiaal is net oorblyfsels van die virus, maar die toets is so sensitief dat dit steeds opgetel word. Dit kan weke of selfs maande wees wat ons steeds positiewe toetse sien.”

Mense moet hulself beskerm, maan Bruwer.

“Ons moet onsself en ons land beskerm. Ons wil nie hê die (gesondheid)stelsel moet oorweldig word en ons sodoende nie na pasiënte kan omsien wat siek is nie. Ons kan net na hulle omsien as die getalle reg is. Ons moet die vooruitgang wat ons gemaak het so hou soos ons vorentoe beweeg.”

Dié sentiment word beaam deur dr. Eric Dzuiban, die sentrum vir siektebeheer en -voorkoming (CDC) se direkteur vir Namibië.

“Ons moet nou versigtiger as ooit wees. Covid-19 was nog nooit weg nie, daar is steeds hoë syfers wat aangemeld word. Dit is nou belangriker as ooit dat elkeen persoonlike verantwoordelikheid aanvaar.”

Dzuiban het gemaan dit wil voorkom asof die virus met tweede of derde vlae “sterker as tevore” toeslaan.

“Dra jou masker, was jou hande. Dit hang van ons af om dit onder beheer te hou totdat ’n entstof gevind en beskikbaar is.”

- [email protected]