San-hoofman: ‘Hulle noem ons dom’

Jemima Beukes – Die leier van die San-gemeenskap in die Omahekestreek, hoofman Frederick Langman van die #Kao //Aesi Tradisionele Owerheid, het die regering daarvan beskuldig dat hy sy mense by die Skoonheid-hervestigingsplaas agtergelaat en hulle sleg behandel het.

Wat volgens hom die seerste maak, is dat “Boesmans” behandel word soos “dom mense wat niks weet nie”, al woon en boer hulle al vir ‘n geruime tyd in dié gebiede.

Volgens hom is baie van die San-gemeenskapslede van die hervestigingsplaas verjaag om in Gobabis skuiling te vind, waar hulle uiteindelik aan alkoholverwante kwale dood is.

“Ek is hier gebore, ons het hier gewerk. Al die mense op hierdie plase was Boesmans en hulle is nou dood. Nou word die Owambo-mense hier ingebring en die Ovaherero boer ook nou in die omgewing, en ons word as dwase en dom mense gesien,” het hy gesê.

Tydens ‘n vergadering met die voorsitter van die Nasionale Raad, mnr. Lukas Sinimbo, het die hoofman gesê die hervestigingsplaas is slegs “in naam” aan hulle gegee, want die ministerie van landbou, water en grondhervorming bestuur steeds die plaas terwyl sy amptenare hulle “hiet en gebied”.

“Ons het selfs aan die ministerie en die president [Hage Geingob] geskryf, maar tot dusver was daar geen antwoord nie. Ons is Boesmans en ons is dom – dit is wat staatsamptenare vir ons sê,” het Langman gesê.

‘PYNLIKE VERHAAL’

“Dit is ‘n pynlike verhaal. Stukke grond word aan ons gegee en toe ek Epikuro toe is, is ek gewaarsku en gesê ek moet eers met die hoofman van die Ovambanderu praat. Maar die Ovaherero-mense wat hierheen kom, hoe kom hulle hierheen? Hoekom kom hulle nie na my toe en vra toestemming om hier te vestig nie?

“Wanneer ek San-mense in ander gebiede moet laat vestig, moet ek eers met hulle leiers konsulteer,” het hy vertel.

Hy het bygevoeg wanneer meer San-mense hulle by die Skoonheid-plaas wil vestig, word hulle meegedeel dat die plaas vol is, maar wanneer Ovaherero-mense grond daar soek, word hulle toegelaat om met hul beeste hier te vestig.

Langman het gesê hy wag nog vir ‘n antwoord op die brief wat hy in Augustus geskryf het.

“Dit is ‘n pynlike verhaal van hoe ons met mekaar omgaan. Daar is ‘n probleem met watertoegang. Waar ek gevestig is, is daar ‘n boorgat en as die pomp nie werk nie, moet ek iewers anders heen reis, en die pomp behoort aan iemand anders.

“Ek het die heining geknip waar ek mense sien deurbeweeg het om die water te gaan haal en die eienaar, ‘n Ovaherero-persoon, het my by die polisie aangegee, wat my kom waarsku het. Maar hierdie grond is blykbaar aan ons gegee,” het hy gesê.

– [email protected]