Byna N$4 miljard op Psemas bestee
Deursigtige, doeltreffende stelsel nodig
Die regering het N$3,9 miljard aan die staat se mediese fonds (Psemas) in die 2024-\'25-boekjaar bestee, namate kommer toeneem oor stygende koste en onvoldoende en beperkende tendervoorwaardes rakende Namibië se grootste mediese hulpskema.
Beide die ministerie van finansies en die Sentrale Verkrygingsraad van Namibië (CPBN) het op vrae van Network Media Hub (NMH) gegereageer, terwyl die toesighoudende owerheid vir finansiële instellings vir Namibië (Namfisa) bevestig het dat hulle hervormingsadvies aan die regering voorgelê het.
Die ministerie van finansies het gesê dat besteding aan Psemas bestendig van N$3,11 miljard in 2020-\'21 tot N$3,9 miljard in 2024-\'25 toegeneem het, wat meer as 120 000 staatsamptenare en hul afhanklikes dek. Die skema bly een van die duurste voordelestelsels in die land.
\'n Bron vertroud met die bedryf het die rol van \'n administrateur van mediese fondse as krities, maar dikwels misverstaan, beskryf. “Die fonds hanteer nie eise direk nie – administrateurs doen dit. Hulle verifieer eise, kyk vir bedrog en verseker dat betalings verwerk word. Dis gespesialiseerde werk, wat slegs deur \'n handjievol maatskappye in Namibië hanteer word,” het die bron verduidelik.
BEDRIEGLIKE EISE
Sedert 2004 rus daardie verantwoordelikheid op MedHealth, \'n firma in Windhoek.
Volgens bedryfsberamings betaal die regering tussen N$6,3 miljoen en N$7 miljoen per maand, of ongeveer N$70 miljoen jaarliks, om eise te verwerk.
Kritici voer aan dat herhaalde verlengings van MedHealth se kontrak die stelsel kwesbaar gelaat het.
Die bron beweer dat verouderde stelsels en swak toesig moontlik toelaat dat bedrieglike eise soveel as N$1 miljard jaarliks kan aftrek – hoewel hierdie eise nie onafhanklik geverifieer kon word nie.
MedHealth het nie gereageer op navrae wat deur NMH gestuur is nie.
In \'n skriftelike antwoord gedateer 24 September 2025 het die CPBN gesê \'n 2020-tender om \'n nuwe administrateur aan te stel, is gekanselleer nadat al ses tenderaars kragtens Artikel 54 van die Wet op Openbare Verkryging as nie-geskik bevind is.
VERWYSINGSBRIEWE
Vyf jaar later is \'n nuwe verkrygingsproses uiteindelik van stapel gestuur.
\'n Kennisgewing van belangstelling wat op 31 Julie 2025 geadverteer is en op 15 September 2025 gesluit het, sal \'n kortlys van geskikte firmas opstel voordat dit na \'n versoek om voorstel-stadium oorgaan.
Die raad het gesê dat die kriteria wat bieërs tot Namibies-geïnkorporeerde entiteite, maatskappye, trusts of gesamentlike ondernemings met meerderheid Namibiese eienaarskap beperk, ontwerp is om plaaslike deelname te verseker.
Oor die omstrede vereiste dat bieërs verwysingsbriewe van fondse wat by Namfisa geregistreer is of vrygestel is, moet verskaf, het CPBN gesê dat dit nie beperkend is nie, maar eerder in lyn is met die Wet op Mediese Hulpfondse van 1995.
Die ministerie van finansies het bevestig dat hulle in 2023 \'n voldoenings- en forensiese oudit na MedHealth se prestasie gelas het.
"Die oudit het aanbevelings opgelewer en \'n implementeringsplan het reeds begin," het die ministerie gesê en bygevoeg dat sommige hervormings voltooi is terwyl ander aan die gang is.
Dit het beklemtoon dat die huidige verkryging deel vorm van \'n breër Psemas-hervormingsveldtog, met die nuwe administrateur wat na verwagting aangestel sal word in ooreenstemming met die wet op openbare verkryging.
BELEIDSBESLUIT
Namfisa het gesê Psemas val nie onder sy regulatoriese beheer nie, maar het bevestig dat hulle advies aan die regering voorgelê het.
"Die regering het ons om ons mening oor Psemas gevra en ons het \'n dokument met ons aanbevelings verskaf," het Namfisa gesê.
Of daardie voorstelle geïmplementeer sal word, bly \'n beleidsbesluit vir die regering.
Vir rolspelers in die bedryf bly daar kommer dat die tender se vereistes, veral die voorwaarde vir die Namfisa-aanbevelingsbrief, nuwe toetreders kan "uitsluit" en oorheersing vir firmas met politieke bande kan behou.
Bewerings het ook na vore gekom dat MedHealth en ander administrateurs noue bande met vakbonde en die regerende party handhaaf - bewerings wat steeds ongeverifieer is.
Wat onbetwisbaar is, is die koste.
Met byna N$3,9 miljard in jaarlikse subsidies en tientalle miljoene in administratiewe fooie, is baie op die spel vir belastingbetalers en vir die meer as 120 000 staatsamptenare wat op die skema vir gesondheidsorg staatmaak.
Soos een bron dit gestel het: “Dit gaan nie oor watter maatskappy die kontrak kry nie. Dit gaan daaroor of die regering uiteindelik \'n deursigtige, doeltreffende stelsel kan lewer wat miljarde in openbare geld beskerm.”
- [email protected]
Beide die ministerie van finansies en die Sentrale Verkrygingsraad van Namibië (CPBN) het op vrae van Network Media Hub (NMH) gegereageer, terwyl die toesighoudende owerheid vir finansiële instellings vir Namibië (Namfisa) bevestig het dat hulle hervormingsadvies aan die regering voorgelê het.
Die ministerie van finansies het gesê dat besteding aan Psemas bestendig van N$3,11 miljard in 2020-\'21 tot N$3,9 miljard in 2024-\'25 toegeneem het, wat meer as 120 000 staatsamptenare en hul afhanklikes dek. Die skema bly een van die duurste voordelestelsels in die land.
\'n Bron vertroud met die bedryf het die rol van \'n administrateur van mediese fondse as krities, maar dikwels misverstaan, beskryf. “Die fonds hanteer nie eise direk nie – administrateurs doen dit. Hulle verifieer eise, kyk vir bedrog en verseker dat betalings verwerk word. Dis gespesialiseerde werk, wat slegs deur \'n handjievol maatskappye in Namibië hanteer word,” het die bron verduidelik.
BEDRIEGLIKE EISE
Sedert 2004 rus daardie verantwoordelikheid op MedHealth, \'n firma in Windhoek.
Volgens bedryfsberamings betaal die regering tussen N$6,3 miljoen en N$7 miljoen per maand, of ongeveer N$70 miljoen jaarliks, om eise te verwerk.
Kritici voer aan dat herhaalde verlengings van MedHealth se kontrak die stelsel kwesbaar gelaat het.
Die bron beweer dat verouderde stelsels en swak toesig moontlik toelaat dat bedrieglike eise soveel as N$1 miljard jaarliks kan aftrek – hoewel hierdie eise nie onafhanklik geverifieer kon word nie.
MedHealth het nie gereageer op navrae wat deur NMH gestuur is nie.
In \'n skriftelike antwoord gedateer 24 September 2025 het die CPBN gesê \'n 2020-tender om \'n nuwe administrateur aan te stel, is gekanselleer nadat al ses tenderaars kragtens Artikel 54 van die Wet op Openbare Verkryging as nie-geskik bevind is.
VERWYSINGSBRIEWE
Vyf jaar later is \'n nuwe verkrygingsproses uiteindelik van stapel gestuur.
\'n Kennisgewing van belangstelling wat op 31 Julie 2025 geadverteer is en op 15 September 2025 gesluit het, sal \'n kortlys van geskikte firmas opstel voordat dit na \'n versoek om voorstel-stadium oorgaan.
Die raad het gesê dat die kriteria wat bieërs tot Namibies-geïnkorporeerde entiteite, maatskappye, trusts of gesamentlike ondernemings met meerderheid Namibiese eienaarskap beperk, ontwerp is om plaaslike deelname te verseker.
Oor die omstrede vereiste dat bieërs verwysingsbriewe van fondse wat by Namfisa geregistreer is of vrygestel is, moet verskaf, het CPBN gesê dat dit nie beperkend is nie, maar eerder in lyn is met die Wet op Mediese Hulpfondse van 1995.
Die ministerie van finansies het bevestig dat hulle in 2023 \'n voldoenings- en forensiese oudit na MedHealth se prestasie gelas het.
"Die oudit het aanbevelings opgelewer en \'n implementeringsplan het reeds begin," het die ministerie gesê en bygevoeg dat sommige hervormings voltooi is terwyl ander aan die gang is.
Dit het beklemtoon dat die huidige verkryging deel vorm van \'n breër Psemas-hervormingsveldtog, met die nuwe administrateur wat na verwagting aangestel sal word in ooreenstemming met die wet op openbare verkryging.
BELEIDSBESLUIT
Namfisa het gesê Psemas val nie onder sy regulatoriese beheer nie, maar het bevestig dat hulle advies aan die regering voorgelê het.
"Die regering het ons om ons mening oor Psemas gevra en ons het \'n dokument met ons aanbevelings verskaf," het Namfisa gesê.
Of daardie voorstelle geïmplementeer sal word, bly \'n beleidsbesluit vir die regering.
Vir rolspelers in die bedryf bly daar kommer dat die tender se vereistes, veral die voorwaarde vir die Namfisa-aanbevelingsbrief, nuwe toetreders kan "uitsluit" en oorheersing vir firmas met politieke bande kan behou.
Bewerings het ook na vore gekom dat MedHealth en ander administrateurs noue bande met vakbonde en die regerende party handhaaf - bewerings wat steeds ongeverifieer is.
Wat onbetwisbaar is, is die koste.
Met byna N$3,9 miljard in jaarlikse subsidies en tientalle miljoene in administratiewe fooie, is baie op die spel vir belastingbetalers en vir die meer as 120 000 staatsamptenare wat op die skema vir gesondheidsorg staatmaak.
Soos een bron dit gestel het: “Dit gaan nie oor watter maatskappy die kontrak kry nie. Dit gaan daaroor of die regering uiteindelik \'n deursigtige, doeltreffende stelsel kan lewer wat miljarde in openbare geld beskerm.”
- [email protected]
Kommentaar
Republikein
Geen kommentaar is op hierdie artikel gelaat nie