Kalamkari en dabu, banarasi en ikat

Henriette Lamprecht



Indië het eeue lank katoenlap aan die wêreld verskaf, asook ’n verstommende verskeidenheid handgemaakte katoenstowwe vir huishoudelike gebruik vervaardig totdat industrialisering verander het hoe katoen gemaak en verkoop is. Die vroegste bewyse van geweefde tekstiele was van Mohenjo-Daro in die Indusvallei, omstreeks 1750 v.C. Varanasi was bekend vir sy fyn katoenweefwerk en sy bekendste vaardigheid is syweefwerk. Dit is afgelei van die migrasie van wewers uit Gujarat sedert die middel van die agtiende eeu.



Die kleurvolle land se uiteenlopende geografiese streke en klimate bied ’n groot verskeidenheid plantvesels en natuurlike kleurstowwe. Oor eeue heen het die meeste streke spesialiteite ontwikkel gebaseer op plaaslike hulpbronne, soos die goue sy van Assam, die fyn katoen van Bengale, of die rooi kleurstowwe van Suidoos-Indië. Vakmanne gebruik ’n verstommende reeks vaardighede om grondstowwe te verwerk en streeks-onderskeidende kleurstowwe, weefsels, afdrukke en borduurwerk te produseer.



ROU



Katoen en sy is die grondstowwe wat die meeste met Indiese tekstiele geassosieer word. Ander diervesels wat gebruik word om tekstiele te maak, sluit in skaapwol en jak- en bokhaar. Afgewerkte tekstiele word ook dikwels versier met natuurlike produkte – insekvlerke, kauri-skulpe en glinsterende minerale soos mika. Silwer en silwervergulding, gemanipuleer in dun linte en fyn drade, word ook in weefwerk en borduurwerk gebruik om ekstra glans en rykdom aan materiaal te gee.



TASAR-SY



Indië se ‘wilde’ symotspesies moet gedeeltelik buite grootgemaak word waar hulle toegang het tot ’n verskeidenheid bome waarin hulle kan leef, eet en hul kokonne spin. Tasar-sy is een van die mees wydverspreide van Indië se ‘wilde’ sysoorte, maar is die volopste in die state Odisha, Bihar en Madhya Pradesh.



KLEUR



Indigo-kleurstof, afgelei van die blare van struike in die Indigofera-familie, word al vir millennia in die meeste streke van Indië gebruik om gare en materiaal (veral katoen) in skakerings van blou te kleur. Indigo is ’n substantiewe kleurstof, wat beteken dat dit aan materiaal kleef sonder die hulp van ’n chemiese bindmiddel (mordant), maar kundigheid vereis om suksesvol voor te berei en te gebruik.



WEEF



Elke deel van Indië het sy eie weeftradisie, maar Gujarat, aan die weskus van Indië, was die hoofsentrum van innovasie vir meer as 500 jaar. Namate Gujarati-wewers gemigreer het, het weeftegnieke en -tegnologieë oor die hele Indië versprei. Elke streek in Indië spog met unieke tekstielstyle en motiewe, insluitend die luukse sy van Karnataka en die elegante katoen van Gujarat.



TEGNIEK



Dabu: ’n Tradisionele blokdruktegniek wat modderpasta gebruik om kleurstowwe te weerstaan.



• Kalamkari: ’n Handgeverfde of blokgedrukte tekstiel, afkomstig van Indië, bekend vir sy ingewikkelde motiewe.



• Bandhani en ikat: Tegnieke wat binding en kleur (bandhani) of weef met weerstandgeverfde gare (ikat) behels om patrone te skep.



• Banarasi: Luukse sy, dikwels met die hand geweef met ingewikkelde brokaatontwerpe.



• Chikankari: ’n Delikate en ingewikkelde vorm van wit blomborduurwerk.



Madras: Madras-lap is ’n ligte katoenstof met ’n tipiese patroontekstuur en tartanontwerp, wat hoofsaaklik gebruik word vir somerklere soos broeke, kortbroeke, lungi (sarong vir mans), rokke en baadjies. Die materiaal kry sy naam van die voormalige naam van die stad Chennai in Suid-Indië.



- [email protected] Namibiërs het vanaf Dinsdag die geleentheid om danksy ’n spesiale uitstalling by die Indiese hoëkommissariaat in Windhoek ’n unieke blik te kry op die wêreld van Indiese materiale en katoen waarvan die geskiedenis minstens 6 000 jaar terugdateer.