Hokaairoepers voortaan beskerm

Estelle de Bruyn - Namibië streef daarna om die mees deursigtige land in Afrika te word.

Om hierdie rede het pres. Hage Geingob opdrag gegee dat wetgewing op hokaairoepers so gou moontlik gefinaliseer moet word.

Dié wetsontwerp is deur die minister van justisie, dr. Albert Kawana, in die Nasionale Vergadering gemotiveer en is tans onder bespreking.

Volgens Kawana is dit elke patriotiese burger se plig om onetiese gedrag, hetsy in die staatsdiens of private sektor, aan te meld.

Terselfdertyd moet diegene wat dit doen deur die staat beskerm word teen enige moontlike intimidasie, teistering, negatiewe optrede of strafmaatreëls teen hom of haar.

“In Namibië is daar 'n gevoel dat ons goeie wette op ons statuutboeke het, maar dat die enigste probleem die gebrek aan beskerming vir patriotiese burgers en wetsgehoorsame individue is wat diegene rapporteer wat by kriminele of onetiese aktiwiteite betrokke is,” het Kawana gesê.

Hy wys daarop dat die Verenigde Nasies (VN) selfs lidlande aanraai om wetgewing in dié verband te aanvaar.

Voor die wetgewing opgestel is, is wyd gekonsulteer en besoeke is aan Kanada, Ghana, Kenia en Suid-Afrika gebring om soortgelyke wetgewing te bestudeer.

Wetgewing van Maleisië en materiaal van die VN se kantoor belas met dwelms en kriminele riglyne oor mense wat sake aanmeld, is as verwysings gebruik.

Ingevolge die wetsontwerp sal alle inligting wat deur hokaairoepers beskikbaar gestel word, as vertroulik hanteer word.

Dit sluit in inligting oor die identiteit, beroep, woon- of werkadres van 'n hokaairoeper, of waar hy hom- of haarself bevind.

Die inligting wat deur die hokaairoeper verskaf word, word ook beskerm.

Beskerming word ook gebied aan 'n persoon wat ná die deeglike ondersoek van inligtingen die verloop van die regsproses, onskuldig bevind word.

“Dit is waarskynlik dat onskuldige politici, sakelui en ander openbare figure valslik deur hul teenstaanders geteiken kan word deur die gebruik van hokaairoepers. Ons wil nie dit

in ons republiek ervaar nie,” het Kawana gesê.

Voorts maak die wet voorsiening vir die aanstelling van sogenaamde etiese- en integriteitsbeamptes aan wie hokaairoepers enige onbehoorlike gedrag kan rapporteer.

Onbehoorlike gedrag word onder meer in die wetsontwerp gedefinieer as gedrag wat daarop dui dat 'n kriminele oortreding begaan is; dat 'n persoon nie aan die wet gehoor gegee het nie; dat die gereg verydel is; dat bates vermors of wanbestuur is of dat die gesondheid en veiligheid van 'n individu of gemeenskap in die gedrang gebring is.

Verskeie instansies, afhangend van die klagtes, sal by ondersoeke betrek word, waaronder die kantoor van die ombudsman, die Namibiese polisie, die Teenkorrupsie Kommissie, die Sentrale Intelligensiediens, korrektiewe dienste, die immigrasiedepartement en die arbeidskommissaris.

Hokaairoepers kan ook ingevolge die voorgestelde wetgewing vir die beskerming van getuies, beskerming geniet.

Onder uiterste omstandighede maak die wet ook voorsiening vir ex-gratia betalings aan hokaairoepers.

'n Hokaairoeper-kantoor, bestaande uit 'n kommissaris, adjunkkommissarisse en 'n tribunaal word ook in die vooruitsig gestel.

In sommige gevalle sal hokaairoepers immuniteit teen vervolging in siviele en kriminele sake geniet.

Kawana het egter ook gewaarsku dat diegene wat met opset vals en onware inligting teen individue of instansies aanmeld, 'n boete van nie meer as N$100 000 of gevangenisstraf van nie langer as 20 jaar nie, opgelê kan word.