Omstrede ‘footjiebeleid’ lei tot ondersoek

Die ministerie van justisie en arbeid het bevestig dat ’n formele ondersoek van stapel gestuur is na werkspraktyke by die Hotel De Duine in Hentiesbaai.

Dit volg na aanleiding van openbare oproer oor ’n omstrede fooitjiebeleid wat verlede week op sosiale media die rondes gedoen het.

Die hotel se kennisgewing gedateer 24 Maart 2025 is aan “alle kelners in diens van die De Duine Hotel” gerig en het werkers ingelig dat ’n nuwe klousule by hul kontrakte gevoeg sal word.

Die klousule bepaal dat alle footjies die eiendom van die hotel sal bly en na die hotel se goeddunke versprei of gebruik sal word om koste te dek.

Die kruks van die kennisgewing is die instelling van ’n stelsel waar kelners toegelaat word om hul fooitjies gedurende die maand te hou. Dit word egter as ’n “voorskotlening” beskou en word gedeeltelik van hul salarisse aan die einde van die maand afgetrek.

Die kennisgewing lui “aan die einde van die maand sal ’n gedeelte van die totale fooitjies wat die kelner ontvang het, as ’n lening teen sy salaris afgeskryf word, tot en met ’n bedrag wat deur die bestuur bepaal word. Alle fooitjies wat die bepaalde leningsbedrag oorskry, sal as ’n ekstra inkomste vir die kelner dien”.

Daar is van die personeel verwag om die ooreenkoms te onderteken om dit in hul dienskontrakte te laat insluit.

Die omstrede klousule het nie net Jan Publiek warm onder die kraag nie, maar ook arbeidskampvegters. Die meeste is dit eens dat dit werknemers effektief van hul regmatige verdienste ontneem.

Kritici het die praktyk as “uitbuitend en moontlik onwettig” bestempel.

“Die De Duine Hotel is besig met diefstal en steel geld van sy kliënte wat vir sy werkers bedoel was,” het die Hentiesbaaise raadslid, Sifried Garoeb, gesê.



MINISTERIE

Die uitvoerende direkteur van justisie en arbeidsverhoudinge, Lydia Indombo, het by navraag aan Network Media Hub (NMH) bevestig dat die minister opdrag gegee het om ’n ondersoekspan te ontplooi.

“Ons het ’n span ontplooi om ondersoek in te stel en die span is in die veld,” het Indombo gesê.

“Die verslag sal aan die minister voorgelê word en ’n besluit sal geneem word op grond van die uitslag en die voorstelle oor die bepalings en voorwaardes van indiensneming, asook die maatskappy se beleid in dié verband,” het sy gesê.

Indombo het ook die belangrikheid van ’n gebalanseerde ondersoek beklemtoon.

“Albei kante van die storie is belangrik, insluitend dié van die werkgewer. Laat ons span hul werk doen, sodat ons die regte besluit oor die pad vorentoe kan neem.”



EIENAAR

Die hotel se eienaar, Nico van der Westhuisen, het aan NMH ontken dat die beleid geïmplementeer is en sê daar word nog aan die dokument gewerk.

“Dit is nog nie naby daaraan om gefinaliseer te word nie. Ek is besig met arbeid en finansies,” het Van der Westhuizen verduidelik.

Volgens hom was die hoofdoel van die maatreël om deursigtigheid en voldoening aan belastingwette te verseker, veral rakende fooitjies wat elektronies betaal word.

“Ons wil nie in die moeilikheid met die ontvanger van inkomste kom nie. Ons wil net die regte ding doen,” het Van der Westhuizen benadruk.

Hy het verduidelik wanneer fooitjies deur middel van kaarttransaksies betaal word, dit as maatskappy-inkomste aangeteken word, wat belastingimplikasies mag hê.

“Nou moet ons by die ontvanger uitvind hoe dit benader moet word. Dit is nie geïmplementeer nie, dit is net ’n oefening,” het hy gesê.

’n Onafhanklike ouditeur het egter daarop gewys dat fooitjies wat elektronies ontvang word, afsonderlik hanteer en direk aan werknemers betaal moet word. Die ouditeur sê indien die belastingowerhede daarop aandring dat sulke betalings as inkomste van die maatskappy aangeteken word, dit wetlik uitgedaag kan word.

“Die aparte fooitjie moet onmiddellik aan die kelner uitbetaal word en is nie deel van die maatskappy se inkomste nie,” het hy beklemtoon.

“Die ontvanger van inkomste behoort nie ’n kwessie te hê met fooitjies wat so betaal word nie.”

– [email protected]