SOEu2019s se dilemma
SOEu2019s se dilemma

SOE’s se dilemma

Estelle de Bruyn
Estelle de Bruyn - Ondernemings in staatsbesit moet ’n betekenisvolle rol speel om doeltreffende en mededingende ekonomiese infra­struktuur te verskaf en behoort ’n bydrae tot die groei van die eko­nomie te lewer. Dit is tans nié die geval nie.
Tydens ’n seminaar wat in Windhoek aangebied is oor die dilemma wat dié ondernemings in die gesig staar, is verskeie uitdagings geïdentifiseer wat die hoof gebied moet word.
Volgens ’n oorsig oor die stand van sake in staatsondernemings, speel dié ondernemings ’n relatiewe klein rol in die bydrae tot die bruto binnelandse produk en werkskepping. Voorts word finansiële bydraes van die staat aan staatsondernemings toenemend vir operasionele behoeftes aangewend, soos die betaling van salarisse, eerder as vir inisiatiewe en kapitale projekte waarmee die ondernemings hul mandaat moet uitvoer.
Die pryse van dienste en produkte deur staatsondernemings wat oor monopolieë beskik, laat ook toenemend vrae ontstaan.
Voorts is bevind alhoewel die ondernemings kapitaal-intensief is, min produktiwiteit aan die kapitale bestedings gekoppel kan word. Skuldvlakke van staatsondernemings is steeds ’n bron van kommer, met net enkele van die ondernemings wat belasting betaal.
Ander opvattings oor staatsondernemings is dat dit onder ongeregverdigde politieke inmenging gebuk gaan, geen eenvormigheid in bestuurspraktyke bestaan nie, onsekerheid bestaan oor die ontwikkeling van die ondernemings en direksies nie na wense presteer nie.
’n Verdere struikelblok is dat ’n nasionale bestuursraamwerk vir ondernemings in staatsbesit nie bestaan nie. Gebalanseerde en deurlopende kriteria en prosesse word ook nie met die aanstellings van direksielede gevolg nie. Die direksies het ook nie ’n goeie balans wat uitvoerende en nie-uitvoerende lede betref nie, terwyl kundigheid ook nie eweredig versprei word nie.
In die verslag word ook daarop gewys dat die deelname van die private sektor aan die staatsonderneming-sektor in die ontwikkelende- en ontwikkelde wêreld die tendens is, omdat die langtermynvoordele die korttermynopofferings oorskry, wat onder meer die verlies van werkgeleenthede kan beteken.
Tydens die seminaar, wat deur die Namibië Instituut vir Openbare Administrasie en Bestuur (Nipam) aangebied is, het die adjunkminister in die kantoor van die eerste minister, me. Christine //Hoebes, ver­skeie beperkings uitgelig. Dit sluit in die swak verhouding tussen direksies en die bestuur van staatsondernemings; swak beheer deur lynministeries; die euwels van korrupsie en nepotisme; direksies wat nie oor kundigheid oor ’n betrokke bedryf beskik nie; onwilligheid om verandering te aanvaar en nie-deursigtige besluitnemingprosesse.
“As ’n land moet ons begin wegbeweeg van hierdie tendense wat maak dat ons al hoe verder daal en eerder goeie korporatiewe bestuursbeginsels aanvaar ten einde sukses te verseker. Die regering is bewus van hierdie tekortkominge en sedert 2001 is aanbevelings in die beleidsraamwerk vir staatsondernemings gemaak. Dit het tot die totstandkoming gelei van die staatsonderneming-bestuursraad kragtens ’n wet wat in 2006 van krag geword het. Dit was ’n poging om halt te roep aan die opvatting van ’n ongereguleerde staatsonderneming-­omgewing. Die bestuursraad het egter ook beperkinge gehad, omdat die rolle van die raad en porte­feulje-ministeries vaag was,” het //Hoebes gesê.

Kommentaar

Republikein 2024-03-28

Geen kommentaar is op hierdie artikel gelaat nie

Meld asseblief aan om kommentaar te lewer

Katima Mulilo: 19° | 37° Rundu: 17° | 33° Eenhana: 18° | 33° Oshakati: 20° | 31° Ruacana: 19° | 33° Tsumeb: 17° | 29° Otjiwarongo: 16° | 28° Omaruru: 18° | 31° Windhoek: 17° | 28° Gobabis: 17° | 28° Henties Bay: 16° | 19° Wind speed: 24km/h, Wind direction: S, Low tide: 10:54, High tide: 04:57, Low Tide: 22:58, High tide: 17:16 Swakopmund: 15° | 17° Wind speed: 29km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:52, High tide: 04:55, Low Tide: 22:56, High tide: 17:14 Walvis Bay: 16° | 22° Wind speed: 33km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:52, High tide: 04:54, Low Tide: 22:56, High tide: 17:13 Rehoboth: 18° | 29° Mariental: 22° | 32° Keetmanshoop: 21° | 34° Aranos: 21° | 31° Lüderitz: 15° | 29° Ariamsvlei: 23° | 34° Oranjemund: 15° | 21° Luanda: 27° | 30° Gaborone: 20° | 32° Lubumbashi: 17° | 24° Mbabane: 15° | 23° Maseru: 12° | 28° Antananarivo: 16° | 27° Lilongwe: 17° | 29° Maputo: 20° | 28° Windhoek: 17° | 28° Cape Town: 17° | 23° Durban: 21° | 25° Johannesburg: 18° | 28° Dar es Salaam: 26° | 32° Lusaka: 18° | 30° Harare: 15° | 31° Currency: GBP to NAD 23.93 | EUR to NAD 20.5 | CNY to NAD 2.62 | USD to NAD 18.98 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.33 | EGP to NAD 0.39 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.74 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.8 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.1 | USD to AOA 832.63 | USD to BWP 13.71 | USD to EGP 47.3 | USD to KES 130.98 | USD to NGN 1415.13 | USD to ZAR 18.99 | USD to ZMW 24.97 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 73909.5 Up +0.41% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1516.02 Down -0.13% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 12981.98 Up +0.34% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 28224.37 Down -2.87% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 212.04/OZ UP +0.97% | Copper US$ 3.98/lb DOWN -0.0007 | Zinc US$ 2 449.90/T DOWN -0.27% | Brent Crude Oil US$ 87.11/BBP UP +0.84% | Platinum US$ 901.49/OZ UP +0.74% Sport results: Weather: Katima Mulilo: 19° | 37° Rundu: 17° | 33° Eenhana: 18° | 33° Oshakati: 20° | 31° Ruacana: 19° | 33° Tsumeb: 17° | 29° Otjiwarongo: 16° | 28° Omaruru: 18° | 31° Windhoek: 17° | 28° Gobabis: 17° | 28° Henties Bay: 16° | 19° Wind speed: 24km/h, Wind direction: S, Low tide: 10:54, High tide: 04:57, Low Tide: 22:58, High tide: 17:16 Swakopmund: 15° | 17° Wind speed: 29km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:52, High tide: 04:55, Low Tide: 22:56, High tide: 17:14 Walvis Bay: 16° | 22° Wind speed: 33km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:52, High tide: 04:54, Low Tide: 22:56, High tide: 17:13 Rehoboth: 18° | 29° Mariental: 22° | 32° Keetmanshoop: 21° | 34° Aranos: 21° | 31° Lüderitz: 15° | 29° Ariamsvlei: 23° | 34° Oranjemund: 15° | 21° Luanda: 27° | 30° Gaborone: 20° | 32° Lubumbashi: 17° | 24° Mbabane: 15° | 23° Maseru: 12° | 28° Antananarivo: 16° | 27° Lilongwe: 17° | 29° Maputo: 20° | 28° Windhoek: 17° | 28° Cape Town: 17° | 23° Durban: 21° | 25° Johannesburg: 18° | 28° Dar es Salaam: 26° | 32° Lusaka: 18° | 30° Harare: 15° | 31° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.93 | EUR to NAD 20.5 | CNY to NAD 2.62 | USD to NAD 18.98 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.33 | EGP to NAD 0.39 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.74 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.8 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.1 | USD to AOA 832.63 | USD to BWP 13.71 | USD to EGP 47.3 | USD to KES 130.98 | USD to NGN 1415.13 | USD to ZAR 18.99 | USD to ZMW 24.97 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 73909.5 Up +0.41% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1516.02 Down -0.13% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 12981.98 Up +0.34% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 28224.37 Down -2.87% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 212.04/OZ UP +0.97% | Copper US$ 3.98/lb DOWN -0.0007 | Zinc US$ 2 449.90/T DOWN -0.27% | Brent Crude Oil US$ 87.11/BBP UP +0.84% | Platinum US$ 901.49/OZ UP +0.74%